Ortaokul III. Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeyleri

TEZ

Ortaokul III. Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeyleri

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
16803
Sayfa Sayısı
98
Tez Türü
Yüksek Lisans
Kategori
Tez Özeti
Endüstrileşme ile birlikte toplumlarda icra edilen meslek çeşitlerinin artması ve bireylere seçme özgürlüğü tanınması, meslek seçimini üzerinde önemle durulması gereken bir sorun haline getirmiştir. 1950' li yıllardan sonra yapılan araştırmalar mesleki gelişimin, bireyin fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişimi gibi bir gelişim örüntüsü izlediğini göstermiştir. Yaşamları boyunca bireyler farklı gelişim dönemlerinde farklı davranış örüntüleri gösterirler. Bireylerin içinde bulundukları gelişim dönemine özgü davranışlara gelişim görevi adı verilmektedir. Meslek gelişimi ve mesleki gelişim görevleri, doğal olarak refleks olgunluğu kavramını ortaya çıkarmıştır. Eğer meslek gelişimi sistemli, birbirine bağlı belli aşamalardan oluşan bir süreç ise, bireyin nasıl bir olgunlaşma izlediğini, belli bir anda meslek olgunluğunun hangi basamağında olduğunu saptamak mümkün olacaktır. Super'e göre meslek olgunluğu, araştırma döneminden çöküş dönemine kadar meslek gelişimi doğrusunda erişilen noktayı gösterir. Değişik kuramlar genellikle yüksek öğrenime yönelmiş, hiç değilse lise öğrenimini hedef almış gençlerin meslek gelişimini açıklamada yeterlidirler. Oysa günümüz Türkiye'sinde ortaokulu bitirdikten sonra çalışmak zorunda olan çocuklar ya bu gelişim basamaklarından geçmemekte ya da bu basamakları çok çabuk atlamaktadırlar. Gelişim görevleri kültürel olduğuna göre ABD' de belirlenen bu mesleki gelişim görevlerinin ülkemiz için ne kadar geçerli olduğunu incelemek bu araştırmanın problemini oluşturmaktadır. Araştırmada, ortaokul III. sınıf öğrencilerinin mesleki tutum ve davranışların ne kadarını geliştirdikleri, kız ve erkek öğrencilerin mesleki olgunluğa erişmede farklılıklarının olup olmadığını, mesleki olgunluk ile SED ve mesleki olgunlukla hedeflenen eğitimin türü arasında nasıl bir ilişki olduğu, sorularına yanıt aranacaktır. Araştırmada önce yeni bir Mesleki Olgunluk Ölçeği geliştirilmiştir. Sosyo-Ekonomik düzey ise Bacanlı (1990) tarafından geliştirilen bir ölçek ile ölçülmüştür. Bu çalışmalar sonucunda her iki ölçek, Ankara il sınırları içinde bulunan 6 ortaokulun III. sınıflarında öğrenim gören 208 öğrenciye uygulanmıştır. Örneklemin 110'unu kız öğrenciler, 98'ini ise erkek öğrenciler oluşturmuşlardır. Verilerin analizinde, örneklere grubunun olgunlaşmış mesleki tutum ve davranışlarını saptamak için öğrencilerin verdikleri yanıtların yüzdeleri hesaplanmış; uzman görüşüne göre verilmesi gereken yanıta % 75 çoğunlukla katılmaları beklenmiştir. Sosyo-Ekonomik Düzey puanları ile Mesleki Olgunluk arasında bir ilişki olup olmadığını araştırmak amacıyla Korelasyon analizi tekniği, cinsiyet ve hedeflenen eğitimin türü ile Mesleki Olgunluk arasında bir fark olup olmadığını araştırmak amacı ile "Çift Yönlü Varyans Analizi", "t" testi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bilgilere göre ölçeğin "Meslek seçiminde ilgi ve yetenekleri göz önüne alma" boyutunda yer alan öğrencilerin olgunlaştığı tutum ve davranışlar şunlardır: Öğrenciler, ilgilerini iyi tanıdıklarını, hangi alanlarda yetenekleri olduğunu bildiklerini, meslekte başarının iyi bir çevreye değil, yetenek ve çalışmaya bağlı olduğunu, bir mesleği seçmeden önce yetenekleri olduğu alanlarda kendilerini geliştirmeye çalıştıklarını, her dersin kendilerine ne kazandırdığı ve yeteneklerini geliştirmelerine ne ölçüde katkısı olduğu üzerinde düşündüklerini, kendilerine çekici gelen meslekler olduğunu ifade etmişlerdir. Ancak okulda başarılı oldukları konularla ilgili mesleklere yönelemeyebileceklerini ve ileride sevdikleri bir meslekte çalışmayabileceklerini belirtmişlerdir. M.O.Ö'nin "Sorumluluk üstlenme ve meslek seçme ihtiyacı duyma" boyutunda ise öğrenciler meslek seçiminde sorumluluk üstlendikleri, ancak henüz hangi mesleğe gireceklerini düşünmediklerini belirtmişlerdir. Öğrencilerin verdikleri yanıtlara göre çalışma hayatına karşı olumlu bir tutum geliştirdikleri, ancak bilgi toplamadıkları ve henüz plan yapmadıkları anlaşılmaktadır. Sosyo-Ekonomik Düzey ile Mesleki olgunluk Ölçeği ve alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Ancak, kızlar ve erkek öğrencilerin mesleki olgunluk puan ortalamaları arasında kızların lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Hedeflenen eğitimin türü açısından mesleki olgunluk ölçeğinden alman puanlar arasında manidar bir farklılık bulunamamıştır. Kısacası öğrencilerin, gelişim dönemlerinin gerektirdiği gelişim görevlerinden, meslek seçiminde ilgi ve yetenekleri göz önüne alma, meslek seçiminde sorumluluk üstlenme, çalışma hayatına karşı olumlu tutum geliştirme tutum ve davranışlarını gösterdikleri, ancak henüz meslek seçme ihtiyacı duymadıkları ve bilgi toplama ve plan yapma davranışları geliştirmedikleri görülmüştür. Kızların, erkeklere göre mesleki bakımdan daha önce olgunlaştıkları, ancak sosyo-ekonomik düzeyin mesleki olgunlaşmada etkili olmadığı görülmüştür.

Akbalık, F. Gül, Ortaokul III. Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeyleri, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1991, Yüksek Lisans.