Bu araştırmada, Holland'ın gerçekçi, aydın, sosyal, geleneksel, girişimci v^ sanatçı tiplerinden seçilen ikişer meslekle bulunan meslek üyelerinin kazanç durumunu, yetenek düzeyini, yüklendikleri sorumluluğu, bağımsız davranabilme düzeyini ve iş bulma olanaklarını lise son sınıf öğrencilerinin nasıl algıladıklarını tespit ederek, meslekleri anılan boyutlar açısından algılamada kız-erkek öğrenciler arasında ve farklı sosyo-ekonomik düzeylere mensup öğrenciler arasında ilişkiler araştırılmıştır. Araştırmanın evrenini Ankara ili Ayrancı Lisesi, Mustafa Kemal Lisesi ve Gülveren Lisesi üçüncü sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Örnekleme, her sınıftan rastgele ikişer şube alınmıştır. Ayrancı Lisesinden 35 kız, 39 erkek; M.Kemal Lisesinden 52 kız, 35 erkek, Gülveren Lisesinden 31 kız, 36 erkek olmak üzere toplam 228 öğrenci alınmıştır. Öğrencilerin sosyo-ekonomik düzeyleri Bacanlı (1990) tarafından geliştirilen ve araştırmanın gereklerine göre uyarlanan "Kişisel Bilgi Toplama Formu" ile saptanmıştır. Araştırmanın verileri, "Meslek Dereceleme Formu" uygulanarak toplanmış, öğrencilerin meslekleri değişkenler bakımından beşli dereceleme ölçeğine verdikleri yanıtların sayı ve yüzdeleri, tüm olarak, kız-erkek ayrımına ve farklı sosyo-ekonomik düzey oluşa göre alınıp, çizelgeler oluşturulmuş ve istatistik çözümlemeleri yapılmıştır. Tüm olarak öğrencilerin meslekleri değerler açısından düzeylere göre algılamaları arasında anlamlı bir fark bulunup, bulunmadığını tespit için X^ uyum testinden yararlanılmıştır. Kız- erkek ve farklı sosyo-ekonomik düzeye mensup oluş ile meslekleri değerler bakımından algılamada anlamlılık olup olmadığını tespit etmek için ise X^ bağımlılık testinden yararlanılmıştır. Araştırmanın amaçlarında belirtilen sorulara göre ortaya çıkan sonuçlar aşağıda özetlenmiştir. Lise son sınıf öğrencilerinin meslekleri gerektirdiği yetenek, sağladıkları kazanç, yüklendikleri sorumluluk, bağımsız davranabilme olanağı ve iş bulma olanağı boyutları bakımından algılamalarına ilişkin her bir basamağa verdikleri cevap frekanslarının anlamlı olduğu görülmüştür. Bu sonuç, dağılımların tesadüfi olmadığı, bazı mesleklerde öğrencilerin benzer algılara sahip oldukları, bazı meslekleri öğrencilerin algılarken ölçeğin olumlu ucunda yoğunlaştıkları, bazı mesleklerde ise olumsuz uçta yoğunlaştıkları görülmüştür. Öğrencilerin kız ve erkek oluşlarına göre meslekleri belirlenen boyutlar bakımından algılamalarında, bazı meslekleri sadece gerektirdiği yetenek ve iş bulma olanağı bakımından algılamaları ile kız ve erkek oluş arasında anlamlı ilişkinin bulunduğu görülmüştür. Erkek öğrencilerin çoğunluğunun kız öğrencilerine nazaran beden eğitimi öğretmenliği, laborantlık, işletmecilik ve veznedarlık mesleklerinin daha çok yetenek gerektirdiğini algılarken, kız öğrenciler ise erkeklere göre orkestra kemancılığının daha çok yetenek gerektirdiğini algılamışlardır. Yine erkek öğrencilerin çoğunluğu muhasebecilik ve veznedarlık mesleklerini kız öğrencilerine göre daha fazla iş bulma olanağı olan meslek olarak algıladıkları görülmüştür. Öğrencilerin meslekleri belirlenen boyutlar bakımından algılamaları ile farklı sosyo-ekonomik düzeye mensup oluşları arasında sadece bağımsız çalışma olanağı boyutunda anlamlı ilişkilerin bulunmadığı, diğer boyutlarda anlamlı ilişkilerin bulunduğu gözlenmiştir. Sosyo-ekonomik düzey yükseldikçe öğrencilerin muhasebecilik mesleğinin daha düşük yetenek gerektirdiğini, polislik, veznedarlık, satış elemanlığı ve orkestra kemancılığı mesleklerinin daha az kazanç sağladığını; beden eğitim öğretmenliği, ile yuva öğretmenliğinin daha çok sorumluluk gerektirdiğini, tabelâ ressamlığının ise daha az sorumluluk gerektirdiğini, işletmeciliğin daha çok iş bulma olanağı sağladığını veznedarlığı ise daha az iş bulma olanağı sağladığım algılama eğiliminde oldukları görülmüştür. Yukarıda özetlenen bilgilere göre, bu araştırma için genel bir yargı olarak lise son sınıf öğrencilerinin meslekler hakkında değerler açısından farklı ve benzer algılara sahip oldukları, meslekleri algılamaları ile erkek-kız oluşları arasında kısmen anlamlı ilişkinin bulunduğu, meslekleri algılamaları ile farklı sosyo-ekonomik düzeylere mensup oluşları arasında ise kayda değer anlamlı ilişkilerin bulunduğu görülmüştür. Farklı sosyo-ekonomik düzeye mensup lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçme kararına etki eden meslek algılarının yeterince bilinmesi için birkaç öneride bulunulmuştur.