Gelişen teknolojiye paralel olarak nitelikli ara elemanlara duyulan ihtiyaç gün geçtikçe artmakta ve Endüstri Meslek Liselerine; nitelikli ara eleman yetiştirme konusunda önemli sorumluluklar yüklenmektedir. Bu okullardaki eğitimin maliyeti genel orta öğretime nazaran daha yüksek olmasına rağmen, iş piyasasının taleplerine yönelik nitelikli ara elemanları yetiştirmek ve üniversite kapısında yığılmaları önlemek amacıyla, Endüstri Meslek Liselerinin sayısı gün geçtikçe arttırılmaktadır. Endüstri Meslek Lisesi mezunu olarak bir meslek sahibi olan gençlerin yüksek öğretime devam etme istekleri ve devam ettikleri takdirde de tercih ettikleri mesleklerin halen sahip oldukları mesleklerle ilişkisi bu öğrencilere yapılan yatırımların verimliliği açısından önemlidir. Endüstri Meslek Lisesi son sınıf öğrencilerinin lise meslek dalları ile yüksek öğretimde seçmek istedikleri meslekler arasında, mesleğin devamı açısından ilişki olup164 olmadığının araştırılması bu çalışmanın konusunu oluşturmuştur. Araştırmada; 1990-1991 öğretim yılında, İstanbul'daki Endüstri Meslek Liselerinden yüksek öğretimde devamı olan 29 meslek dalında, toplam 1084 son sınıf öğrencisine uygulanan anket yoluyla toplanan bilgiler kaykare çözümlemeleri yapılarak değerlendirilmiştir. En önemli bulgular olarak; a) Endüstri Meslek Lisesi öğrencilerinin yüksek öğretimde seçmek istedikleri meslekler Endüstri Meslek Lisesindeki meslek dalları ile ilgili değildir b) Mesleklerinin devamı niteliğindeki alanlarda yüksek öğrenim görmelerini özendirmek ve kolaylaştırmak için onlara tanınan ek puan hakkı, yeterince güdüleyici olmamaktadır. YARGI EML son sınıf öğrencilerinin yüksek öğretimde seçmek istedikleri meslekler lise meslek dallarıyla ilgisizdir. EML son sınıf öğrencilerinin yüksek öğretimde seçmek istedikleri meslekler ek puan verilmeyen programlardır. EML son sınıf öğrencilerinin yüksek öğretimde seçmek istedikleri mesleklerin lise meslek dallarıyla ilgili- ilgisiz oluşu ile; öğrencilerin anketin I. bölümündeki (kendileri, aileleri, EML'ne girişte ve yüksek öğretime geçişteki meslek seçimleri ile ilgili) sorulara verdikleri165 cevaplar arasında ilişki bulunmuştur. 42 değişkenden 27 'sinde "denence l1" i destekleyen bulgularla karşılaşılmıştır. EML son sınıf öğrencilerinin yüksek öğretimde seçmek istedikleri mesleklere girişte ek puan verilip-verilmemesi ile; Öğrencilerin anketin I.bölümündeki (kendileri, aileleri, EML'ne girişte ve yüksek öğretime geçişteki meslek seçimleri ile ilgili) sorulara verdikleri cevaplar arasında ilişki bulunmuştur. 42 değişkenden 30'unda "denence 2"yi destekleyen bulgularla karşılaşılmıştır. EML son sınıf öğrencilerinin yüksek öğretimde seçmek istedikleri mesleklerin lise meslek dallarıyla ilgili- ilgisiz oluşu ile; a) Öğrencilerin seçmek istedikleri mesleklerin önlisans- lisans düzeyinde oluşu, b) öğrencilerin seçmek istedikleri mesleklerin tercih edilme sırası arasında ilişki bulunmuştur. "Denence 3" desteklenmiştir. EML son sınıf öğrencilerinin yüksek öğretimde seçmek istedikleri mesleklere girişte ek puan verilip-verilmemesi ile; a) öğrencilerin seçmek istedikleri mesleklerin önlisans- lisans düzeyinde oluşu,166 b) öğrencilerin seçmek istedikleri mesleklerin tercih edilme sırası arasında ilişki bulunmuştur. "Denence 4" desteklenmiştir. EML son sınıf öğrencilerinin yüksek öğretimde seçmek istedikleri mesleklerin önlisans-lisans düzeyinde oluşu ile; a) Lise meslek dalları arasında ilişki bulunmuştur. b) Yüksek öğretim programlarının tercih edilme sırası arasında ilişki bulunmamıştır. "Denence 5a" desteklenmiş, "Denence 5b" desteklenmemiştir. ÖNERİLER 1- Ortaokullarda öğrencilere rehber öğretmenler tarafından mesleki rehberlik programları uygulanması, lise ve meslek seçimi konusunda öğrenci ve ailelerine yardımcı olunması yararlı olacaktır. 2- EML'ne girişte; öğrencilerin ilgi, yetenek, başarı, kişilik ve psikomotor Özelliklerini dikkate alan bir seçme ve yerleştirme sisteminin uygulanması uygun olacaktır. 3- ortaokul öğrencilerine ve ailelerine; Endüstri Meslek Liselerinin, EML meslek dallarının, EML'nin Milli Eğitim Sistemi içindeki yerinin, EML mezunlarının istihdam olanaklarının ve yüksek öğretime geçiş sisteminin yansız olarak tanıtılması yararlı olacaktır. 4- Rehber öğretmenler tarafından EML öğrencilerine mesleki rehberlik yapılması, EML mezunlarının istihdam ve167 yüksek öğretime geçiş sisteminin tanıtılması yarar sağlayacaktır. 5- Mesleki ve teknik eğitime reform sayılabilecek yenilikler getiren 3308 Sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu'nun pratikte işleyebilmesi için titizlikle takip edilmesi, ortaya çıkabilecek aksaklıkların giderilmesi yararlı olacaktır. 6- Yüksek öğretime geçişte EML mezunlarına sağlanan "ek puan" uygulamasının daha özendirici hale getirilmesi yararlı olacaktır. 7- EML meslek dallarıyla "ilgili" yüksek öğretim programlarına önlisans-lisans düzeyinde oluşuna bakılmaksızın, halen uygulanmakta olan ek puan hesabındaki katsayıdan daha düşük de olsa belirli bir ek puan verilmesi; genel lise öğrencileri kadar fen ve matematik öğrenemeyen fakat daha fazla mesleki bilgisi olan, başarılı EML öğrencilerini desteklemek bakımından yararlı olacaktır. 8- Orta dereceli mesleki ve teknik eğitimi özendirmek için EML meslek dallarıyla ilgili Meslek Yüksek Okullarına öğrenci yerleştirmede EML mezunlarına öncelik tanınması yararlı olacaktır. 9- Mesleki ve teknik eğitimin planlanması bakımından orta ya da uzun vadeli planlara dayanarak kararlar alınması ve ek puan sisteminin bu temel üzerine oturtulması yararlı olacaktır.168 10- öğrencileri Endüstri Meslek Liselerine ve Meslek Yüksek Okullarına özendirmek amacıyla yapılacak tanıtımlarda, kitle iletişim araçlarının kullanılması yararlı olacaktır. 11- Bu araştırmanın sonuçlarının daha verimli kullanılması için EML mezunlarının yüksek öğretimde hangi programlara yerleştirildiklerinin ÖSYM kayıtları yoluyla araştırılması ayrıca yararlı olacaktır. 12- EML ve diğer meslek lisesi türlerinde de benzer araştırmalar yapılması mesleki ve teknik orta öğretime yarar sağlayacaktır.