Bu araştırmanın amacı, bir kişilik değişeni olarak bireyin davranışları üzerinde etkili olan denetim odağının içsel ya da. dışsal oluşunu belirleyen ön koşulları ortaya koymaktır. Genel olarak bireyin yaşamla başa çıkma davranışlarında kritik bir öneme sahip olan denetim odağı inancında içsellik eğilimi, olumlu bir kişilik özelliği olarak işlerlikte bulunurken, dışsallık eğilimi ise in sanlar için bir engel oluşturmaktadır. Denetim odağının içsel ya da dışsal oluşunu etkileyen etmenlerin bilinmesinin, içsel denetimi geliştirmede ve dışsal denetimi değiştirmede pratiğe dönük yararlar sağlayabileceği düşüncesi araştırmanın önemini artırmaktadır. Araştırmada, lise öğrencileri üzerinde; "onların kişisel nitelikleri,.ailelerinin sosyo-kültürel nitelikleri ve anne -baba tutumlarının denetim odağının iç sel ya.da dışsal oluşu üzerindeki etkisi nedir?" soru suna yanıt aranmıştır. Araştırma 1986-1987 öğretim yılında, Ankara il merkezindeki liselerden sosyo-ekonomik ayrımı yansıtacak şekilde seçilen 720 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiş tir. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan denetim odağını ölçmek için "Kbwicki-Stricland Denetim Odağı ölçeği" kullanılmış; bağımsız değişkenlerle ilgili veriler ise "Algılanan Anne-Baba Davranışı Envanteri" kullanılarak geriye dönük rapor alma yöntemiyle; öğrencilerin kişi sel ve ailenin sosyo-kültürel niteliklerine ilişkin veriler de "Kişisel Bilgi Anketi" ile toplanmıştır. İlk iki aracın bu araştırmada kullanılmak üzere Türkçeye çevirisi, uyarlaması, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. Toplanan veriler tek yönlü varyans analizi ile çözümlenmiş, gözlenen..farklar 't' testi ile test edilmiş ve en az.05 önem düzeyi'' benimsenmiştir. Elde edilen bulgular denetim odağı üzerinde an-' ne ve babanın çocuk yetiştirme davranışlarının önemli bir etkisi.olduğunu göstermiştir. Saptanan bu etki; gen cin içsel denetimli olması ile, çocukluk döneminde anne ve babanın ilgi-şefkat göstermesi, amaçlarına ulaşmada yardımcı olması ve tutarlı disiplin uygulaması i- le olumlu ilişkili; buna karşın anne ve babanın gerek fiziksel gerekse duygusal cezalandırması, başarı için. baskı yapması ve annenin koruyuculuk tutumu ile olumsuz ilişkili yöndedir. Babanın koruyuculuk tutumu ile gencin denetim odağı arasında ilişki bulunamamıştır. Anne -baba tutumları ile denenceler yönünde saptanan' bu etkileşime karşı gencin kişisel nitelikleri olarak ele alınan cinsiyet, okul ve ortaokuldaki akademik başarısı; sosyo-kültürel değişkenler içinde yer alan ailenin sosyo-ekonomik düzeyi, çocukluğun geçtiği yerleşim birimi, anne ve babanın öğrenim durumları, annenin çalışması ile denetim odağı arasında bir etkileşim saptanamamıştır. Araştırma sonuç olarak içsel denetimin gelişmesinde anne ve "baba tutumlarının önemini ortaya koyarak sağlıklı anababa-çocuk ilişkilerini oluşturmaya yönelik yaklaşımların benimsenmesine dikkat çekmiştir. Bu araştırmanın ışığında, denetim odağının belirleyicilerini incelemeyi amaçlayan yeni araştırmalar için, anne-baba davranışlarının oluşumumunu etkileyen. bireysel, duruma al ve toplumsal faktörlerin bir arada ele alınarak tümelleyici bulgulara ulaşılmaya uygun araştırma desenleri önerilebilir.