Bu tezin amacı, Türkiye'de çocukların ceza sorumluluğun başladığı ilk yaş aralığı olan 12 yaşını doldurmuş 15 yaşını doldurmamış çocuklarda suçun anlam ve sonuçlarını algılayabilme ile bunlara etki eden sosyal-kültürel faktörlerin etkisini incelemektir. Çalışma grubu, 1997 ve 1998 doğumlu 13-14 yaş arası suç işlememiş 814 çocuktan oluşmuş; çocuklar, düşük, orta ve yüksek sosyoekonomik seviyeyi (SES) temsil eden altı okuldan tabakalandırma yöntemiyle seçilmiştir. Sosyo Demografik Veri Formu ile Suçun Anlam ve Sonuçlarını Algılayabilme Anketi çalışmacı tarafından oluşturulmuş; anketteki sorular Türk Ceza Kanunu'da yer alan suçlardan seçilerek hazırlanmıştır. Suçun hukuki anlamını algılayabilme, çocukların sorulardaki suç durumuna verdikleri cevaplarla; suçun hukuki sonuçlarını algılayabilme ise, çocukların bu suçlara verdikleri ceza ağırlıkları cevaplarıyla değerlendirilmiştir. Tez sonucunda, 13-14 yaş çocuklarının suçun anlamını kısmen, suçun sonuçlarını ise hiç algılayamadıkları kanaatine varılmıştır. Hukuki muhakemelerinin, gerçek bir hukuki bilgi veya muhakemeden değil, gelişimsel özelliklerinden kaynaklanan bilişsel, duygusal ve ahlaki durumları ile kendi bulundukları kültürün ahlaki değerlerini ya da adalet sistemini öznel algılayışlarıyla şekillendiği görülmüştür. Düşük SES'e mensup olmak, suç çevresinde büyümek, azınlık alt kültürüne mensup olmak gibi sosyal-kültürel faktörler, suçun anlam ve sonuçlarını algılayabilmelerine önemli derecede etki etmiştir. Düşük SES'e mensup çocuklar, sorulardaki suçları daha fazla bilmiş, gerçek ceza ağırlıklarından çok daha ağır cezalar vermişlerdir. Alt SES'e mensup ve suç çevresinde büyüyen bu çocuklar, daha fazla suça şahit olmalarından ve etiketlenmeye maruz kalmakta olduklarından, katı ve cezalandırıcı olarak algıladıkları adalet sistemindeki boşlukları kendileri doldurmuşlardır. Sonuç olarak, 13 ve 14 yaşın suçun anlam ve sonuçlarını algılayabilme için oldukça küçük bir yaş olduğu; sosyal kültürel faktörler nedeniyle bir davranışın suç olduğu bilgisinin ya da o suça çok ağır cezalar vermenin ise, gerçek anlamda bir ceza sorumluluğuna işaret etmeyeceği kanaatine varılmıştır. Ceza sorumluluğunun değerlendirilmesinde, çocukların neyi bildiklerine değil, neyi bilmediklerine odaklanmaya ve ceza sorumluluğunu ölçmek için, çocuklar için özel olarak geliştirilmiş hukuki muhakeme ölçeklerine ihtiyaç vardır.