Ergenliğe Geçişte Annenin Davranışsal ve Psikolojik Kontrolünün Anne-Ergen İlişkisine ve Ergenin Bir Yıl Sonraki Uyumuna Etkisi

TEZ

Ergenliğe Geçişte Annenin Davranışsal ve Psikolojik Kontrolünün Anne-Ergen İlişkisine ve Ergenin Bir Yıl Sonraki Uyumuna Etkisi

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Anabilim Dalı
Bölüm
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
308397
Sayfa Sayısı
73
Tez Türü
Yüksek Lisans
Tam Metin (PDF)
Kategori
Tez Özeti
Ergenlik döneminde ergen ile ebeveyn arasındaki ilişkiler önemli bir değişim ve dönüşüm geçirmektedir. Büyük ölçüde ergenin artan özerklik gereksiniminin ve akranların önem kazanmasının bir sonucu olarak ortaya çıkan bu süreçte ebeveynin kontrol uygulamaları özellikle önem kazanmaktadır. Ön ergenlik dönemindeki bu değişimin boylamsal olarak incelenmesi amacıyla bu araştırmada, ebeveyn kontrolünün, ön ergenlerin ebeveyne yönelik olumlu sosyal davranışları ile ilişkisi zamandaş olarak; ergenin saldırganlığı ve olumsuz arkadaşlık niteliği ile ilişkisi ise ileriye doğru olmak üzere ele alınmıştır. Araştırma örneklemini Ankara, Bolu ve İstanbul illerine bağlı okullardan seçilen 355 ergen ve anneleri oluşturmakta ve 12 yaşta katılımcı ergenlerin yaş ranjı 11.16 ile 12.92 (Ort = 11.89, S = 3.81) arasında değişmektedir. Boylamsal ölçümler için öğrencilerden bir yıl ara ile iki kez ölçüm alınmıştır. Araştırma kapsamında annelere Davranışsal Kontrol Ölçeği, Psikolojik Kontrol Ölçeği ergenlere ise Arkadaşlık Niteliği Ölçeği, Olumlu Sosyal Davranış ve Saldırganlık Ölçeği ve Ebeveyne Yönelik Olumlu Sosyal Davranış Ölçeği uygulanmıştır. Araştırma verilerinden elde edilen betimsel sonuçlara göre cinsiyetin temel etkisi olduğu görülmüştür. Buna göre anneleri tarafından erkeklere daha çok psikolojik kontrol uygulanırken, kız ergenlere davranışsal kontrol uygulanmıştır. Kız ergenlerin erkek ergenlere kıyasla anneye yönelik olumlu sosyal davranışlarda daha çok bulunduğu; erkek ergenlerin ise kız ergenlere kıyasla daha fazla saldırganlık gösterdiği görülmüştür. Olumsuz arkadaşlık niteliğinde ise cinsiyet farkı gözlenmemiştir. Regresyon analizi sonuçlarına göre her iki cinsiyet için de annenin uyguladığı davranışsal kontrolün ebeveyne yönelik olumlu sosyal davranışlarla pozitif yönde ilişkili olduğu görülmüştür. Annenin psikolojik kontrolü ile kızların anneye yönelik olumlu sosyal davranışı arasında bir ilişki görülmezken; erkeklerin anneye yönelik olumlu sosyal davranışı ile annenin psikolojik kontrolü arasında negatif bir ilişki bulunmuştur. Boylamsal sonuçlara göre, her iki cinsiyet için de annenin davranışsal kontrolü olumsuz arkadaşlık niteliğinde gözlenen bir yıl sonraki azalmayı yordarken, annenin psikolojik kontrolünün ergenlerin bir yıl sonraki olumsuz arkadaşlık niteliği üzerinde herhangi bir etkisi yoktur. Annenin uyguladığı kontrolün ergenin saldırganlığı üzerindeki etkisine bakıldığında psikolojik kontrolün, her iki cinsiyet için de bir yıl sonraki saldırganlığı artırdığı görülmektedir. Davranışsal kontrolün kızlarda bir yıl sonraki saldırganlığı azalttığı görülürken erkek ergenlerde aynı etki elde edilmemiştir.

Sönmez, Şifa, Ergenliğe Geçişte Annenin Davranışsal ve Psikolojik Kontrolünün Anne-Ergen İlişkisine ve Ergenin Bir Yıl Sonraki Uyumuna Etkisi , Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011, Yüksek Lisans, pdf.