Ergenlik Sürecinde Özerkliğin Gelişimi ile Algılanan Anne Baba Tutumları Arasındaki İlişkiler

TEZ

Ergenlik Sürecinde Özerkliğin Gelişimi ile Algılanan Anne Baba Tutumları Arasındaki İlişkiler

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Anabilim Dalı
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
144247
Sayfa Sayısı
97
Tez Türü
Yüksek Lisans
Tam Metin (PDF)
Kategori
Tez Özeti
Araştırmanın temel amacı, ergenlik dönemi boyunca özerkliğin gelişimi ile algılanan anne-baba tutumları arasındaki ilişkileri incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle özerkliğin araştırmada belirlenen alt boyutlarından davranışsal ve duygusal özerklik açısından, ergenliğin üç farklı dönemindeki (ergenliğin başlan, ortaları ve sonları) kız ve erkek ergenler arasında anlamlı fark olup olmadığı ve bu farkın hangi yönde olduğu araştırılmıştır. Daha sonra, davranışsal, ve duygusal özerklik açısından dört farklı anne baba tutumuna (demokratik, izin verici - müsamahakar, izin verici - ihmalkar, otoriter) sahip ergenler arasında anlamlı fark olup olmadığı ve bu farkın hangi yönde olduğu araştırılmıştır. Son olarak, ergenlik dönemi boyunca, ergenin algıladığı anne baba tutumlarının boyutlarının (kabul/ilgi, kontrol/denetleme, psikolojik özerklik), ergenin yaşının ve annesinin eğitim düzeyinin ergen özerkliğinin davranışsal ve duygusal özerklik boyutlarını ne ölçüde yordadığı araştırılmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu, 12-20 yaş arasındaki ilköğretim, lise ve üniversite öğrencileri oluşturmuştur. Her üç grupta yaklaşık 250 denek olmak üzere, toplam 758 denek araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırmada veri toplama araçları olarak Anne-Baba Tutum Ölçeği ve Ergen Özerklik Ölçeği, geçerlik ve güvenirlikleri sınandıktan sonra örneklem grubu üzerinde uygulanmıştır. Araştırmada kullanılan Ergen Özerklik Ölçeği'nin, davranışsal ve duygusal özerklik olmak üzere iki alt boyuttan oluştuğu görülmüştür. Bunlardan ilki olan duygusal özerklik, kişinin hedeflerini belirlerken, diğer insanların fikirlerini dikkate almakla birlikte, kararlarının bağımsız olarak kendi başına verebilmesi anlamına gelmektedir. Diğer boyut olan davranışsal özerklik ise, kişinin bir hedef belirlemesi ve bu hedefe ulaşmak için gerekli plan ve davranışları gerçekleştirebilmesi olarak açıklanmaktadır. Anne Baba Tutum Ölçeği' nin örneklem grubu üzerinde yapılan faktör analizi sonucunda ise, ölçekte yer alan maddelerin orijinal ölçekteki maddelere benzer bir faktör yapısı oluşturduğu görülmüştür. Bu boyutlar kabul/ilgi, kontrol/denetim ve psikolojik özerklik boyutlarıdır. Araştırmanın temel amaçlan doğrultusunda ilk olarak, ergenliğin başlan (12-13 yaşlar), ergenliğin ortaları (15-16 yaşlar) ve ergenliğin sonlarındaki örneklem grubundan (19-20 yaşlar) elde edilen bulgular, farklı yaşlardaki ergenler arasında sadece duygusal özerkliğin gelişimi açısından anlamlı farklılıklar olduğunu göstermiştir. Buna göre, hem ergenliğin sonlarında hem de ortalarında, ergenliğin başlarına oranla daha fazla duygusal özerklik yaşandığı bulunmuştur. Özerkliğin alt boyutlarında ise, cinsiyetin temel etkisinin anlamlı olmadığı görülmüştür. Araştırmanın diğer amacını gerçekleştirmek için yapılan analizler sonucunda, izin verici - müsamahakar anne baba tutumuna sahip ergenlerin, hem izin verici - ihmalkar hem de otoriter anne baba tutumuna sahip ergenlere kıyasla; demokratik anne baba tutumuna sahip ergenlerin de otoriter anne baba tutumuna sahip ergenlere kıyasla daha fazla davranışsal özerklik gösterdikleri bulunmuştur. Aynı zamanda, araştırmanın bulgularına göre, demokratik anne baba tutumuna sahip ergenler, hem izin verici - müsamahakar hem de izin verici-ihmalkar anne baba tutumuna sahip ergenlere kıyasla daha az duygusal özerklik göstermektedirler. Araştırmanın bir diğer amacı doğrultusunda yapılan analizler sonucunda ise, anne baba tutumunun kabul/ilgi ve kontrol/denetleme boyutları ile ergenin yaşının, ergenin davranışsal özerkliğini anlamlı düzeyde yordadığı bulunmuştur. Ayrıca, anne baba tutumunun kontrol/denetleme ve psikolojik özerklik boyutları ile ergenin yaşının ve annesinin eğitim düzeyinin, ergenin duygusal özerkliğini anlamlı düzeyde yordadığı bulunmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgular, diğer araştırma sonuçlarıyla karşılaştırılmış ve kültüre özgü farklılıklar açısından irdelenmiştir.

Musaağaoğlu, Ceren, Ergenlik Sürecinde Özerkliğin Gelişimi ile Algılanan Anne Baba Tutumları Arasındaki İlişkiler, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004, Yüksek Lisans, pdf.