Çanakkale İli Biga İlçesi Pomak El Dokumaları ve Pomak Genç Kız Kıyafeti

TEZ

Çanakkale İli Biga İlçesi Pomak El Dokumaları ve Pomak Genç Kız Kıyafeti

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
52609
Sayfa Sayısı
229
Tez Türü
Yüksek Lisans
Kategori
Tez Özeti
İnsanların, kendilerini dış etkilerden korumak amacıyla başladıktan kumaş dokumacılığı ( tekstil ), Anadolu kadınının ince zevkiyle şekillenmiştir. Çok yönlü bir kişiliğe sahip olan Türk kadını, savaş yıllarında Ata'sıyla, ordusuyla omuz omuza savaştığı gibi; olumsuz ekonomik ortam, doğa koşullan ve kendi gereksinimi olan giyim kuşamı karşılamak üzere, el tezgahlan ile gerekli kumaşları dokumayı da bilmiştir. Yaşadığı bölgenin şartlarını ve kendi yaşam tarzını da dokumasına kattığından, yöresel giyim özelliklerini meydana getirmiştir. Araştırmaya konu olan ve el sanatlarının önemli bir bölümünü oluşturan el dokumacılığını ve geleneksel giyim tarzını günümüze kadar sürdürmeyi başaran Pomaklar, Çanakkale ili Biga ilçesi civar köylerinde yaşamaktadırlar. Yüzyıllarca gerek dokuma ve işlemelerinde, gerekse kıyafetlerinde kullandıktan teknik, renk, motif ve desenlerle dikkati çeken bu geleneksel değerlerin gittikçe yok olduğu gözlenmektedir. Yörede yaşayan yaşlı bireyler, geleneksel kıyafetlerini giyinerek kültür değerlerine sahip çıkmaya ve yaşatmaya çalışmalarına rağmen yöredeki değişikliklere engel olamamaktadırlar. Bu nedenle kaybolmakta olan Pomak el dokumacılığının ve genç kız kıyafetlerinin zaman geçirmeden araştırılmasında ve belgelenmesinde yarar görülmektedir. Ancak yapılan incelemelerden, yıllardır aynı yörede yaşayan Pomaklar'ın el sanatlarını, kıyafetlerini, gelenek ve göreneklerini inceleyen bilimsel bir araştırma ile karşılaşılmamışım. Dolayısıyla bu araştırma; ülkemizde yaşayan Pomak Türkleri'nin el dokumalarını ve genç kız kıyafetini teknik, renk, desen ve sanatsal özelliklerini tespit etmek ve buna dayalı olarak yeni girişimlerin ve organizasyonların yapılmasına katkıda bulunmak üzere planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırmanın amacını; Çanakkale ili Biga ilçesi köylerinde de yaşayan Pomaklar'ın el dokumalarında kullanılan araç gereçler ile uygulanan teknik ve kullanım alanlarının, renk ve desenlerinin belgelenmesi, Pomak genç kız kıyafetinin incelenmesi, bu yörede yapılan dokuma sanatının sahip olduğu geleneksel değerlerin korunması yanında, günümüz ihtiyaçları doğrultusunda farklı tekniklerle bütünleştirilerek turistik değeri olan, yurt içinde ve yurt dışında pazarlanabilir nitelikte ürünler elde etme olanaklarının sağlanması oluşturmuştur. Beş bölümden oluşan araştırmanın materyalini, Çanakkale ili Biga ilçesinin Işıkeli, Kaynarca, Elmalı, Ilıcabaşı köylerinde yaşayan, Pomak dokumalarını uygulayan bireylerden anket yoluyla toplanan bilgiler ile aynı yöreden alman 33 adet dokuma örneği ve 1 adet genç kız kıyafeti olmak üzere toplam 34 adet ürün ile; Pomak el dokumalarının üretim tekniği, kullanılan araç - gereçler ve genç kız kıyafetleri üzerinde yapılan gözlem ve incelemelerden sağlanan bilgiler oluşturmuştur. Pomak el dokumalarını uygulayan bireylerden, karşılıklı görüşme tekniği ile doldurulan anket formlarından elde edilen veriler, uygun görülen konu başlıkları altında incelenmiştir. Pomak dokumalarının geçmişteki örneklerinde yün ipliği kullanılmakla beraber, günümüzdeki örneklerde genellikle pamuk ve sentetik ipliklere yer verildiği ve Pomak dokumalarında iki gücülü dokuma tezgahının kullanıldığı; kumaşlarda yatay ve dikey çizgili veya ekose desenlerin çoğunlukta olduğu ve bu dokumalarda bezayağı örgüsünün kullanıldığı anlaşılmıştır. Kumaşlar; hazırlık işlemleri, dokuma ve bitirme işlemleri olmak üzere üç temel aşamada tamamlanmaktadır. Dokunan kumaşların genellikle enlerinin 60-65 cm., boylarının 40- 100 cm., kalınlıklarının ise 1-1,5 mm. olduğu anlaşılmıştır.Pomak dokumalarında ağırlıklı olarak kırmızı ve pembe rengin kullanıldığı, ayrıca mavi, mor, yeşil, sarı, beyaz vb. gibi canlı renklere de yer verildiği tespit edilmiştir. Desen ve süslemeleriyle dikkat çeken Pomak el dokumalarında, renkli sentetik iplikler kullanıldığından ayrıca boyama yapılmamaktadır. Yörede dokumacılığı sürdüren bireyler, bu sanat dalını meslek edinmeden sadece ihtiyaçlarını karşılamak ve ek gelir sağlamak amacıyla devam ettirmekte, günlük çalışma süreleri ise mevsimlere göre değişiklik göstermektedir. Pomak genç kız kıyafeti ise; çorap, etek veya elbise, kolluk, entari, cepken, önlük, kuşak, kemer, boncuk, başlık, baş örtüsü ve ayakkabı olmak üzere 12 parçadan oluşmakta ve zengin süslemeleriyle dikkat çekmektedir. Araştırma, el dokumaları alanında ve yöresel giysiler konusunda yapılacak uygulamalı ve bilimsel çalışmalara katkıda bulunursa, amacına ulaşmış olacaktır.

Başaran, Fatma Nur, Çanakkale İli Biga İlçesi Pomak El Dokumaları ve Pomak Genç Kız Kıyafeti , Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1996, Yüksek Lisans.