Ergenlik Döneminde Stresle Başa Çıkma: Stresle Başa Çıkma Programının Geliştirilmesi ve Etkinliğinin Değerlendirilmesi

TEZ

Ergenlik Döneminde Stresle Başa Çıkma: Stresle Başa Çıkma Programının Geliştirilmesi ve Etkinliğinin Değerlendirilmesi

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
205180
Sayfa Sayısı
358
Tez Türü
Doktora
Tam Metin (PDF)
Kategori
Tez Özeti
Günümüzde, çeşitli etkenler nedeniyle stres, çağdaş yaşamın önemli bir sorunu olmakta, ve stresle başa çıkma konusunda çalışmalar yapılmaktadır. Ergenlik, gerek gelişimsel özellikleri gerekse dış dünyanın karmaşıklaşmasına bağlı olarak, stres vericilerin yoğunlaştığı, başa çıkmanın zorlaştığı bir dönem olmaktadır. Bu araştırmanın amacı, Strese Karşı Aşılama Eğitimi (SAE) ilke ve teknikleriyle geliştirilmiş bir psiko-eğitim programı uygulamasının, lise birinci sınıf düzeyindeki öğrencilerin eğitim-öğretim yaşantılarında stresle başa çıkma düzeyleri, tarzları ve stres belirtileri üzerinde etkili olup olmadığını incelemektir. SAE, bilişsel-davranışsal yaklaşımla oluşturulmuş, ağırlıklı olarak içsel konuşmaları ve kişiler arası kaynakları işe koşan, düşünce ve davranış değiştirme yoluyla, stres azaltmayı hedefleyen bir programdır. Araştırmaya 2002-2003 eğitim-öğretim yılında Ankara Fen Lisesi birinci sınıfa devam eden 14 öğrenci katılmıştır. Araştırma kapsamında Eğitim-Öğretim Yaşantılarında Stresle Başa Çıkma Ölçeği (EÖYSBÇÖ) geliştirilmiştir. Deney grubunda, SAE ilke ve teknikleri doğrultusunda hazırlanan 10 oturumdan oluşan psiko-eğitim programı uygulanmıştır. Bu süre içinde kontrol grubundaki bireylere yönelik bir işlem yapılmamıştır. Çalışmada, EÖYSBÇÖ, Stres Belirtileri Listesi (BL) ve Stresle Başetme Ölçeği (SBÖ) deney ve kontrol gruplarına, uygulama başlamadan önceki ön test, uygulama bitiminden bir hafta sonraki son test ve uygulama bitiminden beş ay sonraki izleme ölçümlerinde uygulanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde temel olarak 2X3'lük varyans analizi tekniği kullanılmıştır. Program etkililiğini ölçme aracı ve katılımcı boyutunda daha ayrıntılı değerlendirebilmek için ek analizler yapılmıştır. Yapılan varyans analizi sonucunda, deney grubunda yer alan öğrencilerin kontrol grubunda yer alan öğrencilere göre, EÖYSBÇÖ'nin duygusal-davranışsal alt boyut ve toplam puanı açısından, eğitim-öğretim 231 yaşantılarında stresle başa çıkma düzeylerinin arttığı, ve SBÖ'nin etkisiz başa çıkma tarzlarından geri çekilme yaklaşımı kullanımlarının azaldığı görülmüştür. Stres belirtileri gösterme açısından gözlenen sonuç ise, deney grubunun kontrol grubuna göre, ölçümler boyunca durumsal süreçlerden olumsuz etkilenmesinin azalmış olduğu biçimindedir. Sonuçları genelleyecek olursak, eğitim-öğretim yaşantılarında gelişimsel stresle başa çıkma konusunda, SAE ilkeleriyle hazırlanmış psiko-eğitim programı özellikle duygusal-davranışsal boyutta etkili bulunmuştur. Sonuç olarak, bu programın, normal gelişim sürecindeki ergenlerin eğitim-öğretim yaşantılarında stresle başa çıkma düzeylerini geliştirmeye yönelik bir program olduğu söylenebilir. Program gerek biçimsel gerekse içerik olarak geliştirilmeye açık bir programdır.

Oral, Arzu, Ergenlik Döneminde Stresle Başa Çıkma: Stresle Başa Çıkma Programının Geliştirilmesi ve Etkinliğinin Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2004, Doktora, pdf.