Bu araştırmanın en genel amacı, yurt dışından dönen işçi çocukların Türkiye'ye döndüklerinde yaşadıkları eğitimsel sorunlarını ortaya koymaktır. Bu genel amaç çerçevesinde, bu öğrencilerin dönüşlerinde karşılaştıkları sorunlar nelerdir? Yurt dışından dönen gençlerin okul sistemine uyum güçlükleri nelerdir? Gençler fark toplumunu ve Türk eğitim sistemini nasıl değerlendirmektedirler? Yurt dışından dönen gençlerin, toplumumuza ve eğitim sistemimize uyumları konusundaki değerleri ve beklentileri nelerdir ? Uyum konusunda bu gençlere ne yapılmalıdır? Yurt dışından dönen gençler Türk ve Alman toplumunu nasıl görüyorlar? Bu sorulara yanıt aranmaya çalışılmıştır. Araştırmanın evrenini Sivas ve Tokat illerindeki lise ve ortaokullarda Öğrenim gören yurt dışından gelmiş öğrenciler oluşturmaktadır. Evren örneklem olarak alınmıştır. Araştırmamıza giren öğrencilerin sayısı 130' dur. Bunun 70 'i kıs (%53.85) ve 60'ı erkek (%46.15) öğrencilerden oluşmaktadır. Aynı oranda bir de deney grubu oluşturulmuştur, öğrencilerin yaşları genelde 17'dir. Araştırmaya katılan öğrencilerin geneli lise birinci sınıftadır. Hemen hemen öğrencilerin {% 96) çoğu Almanya' dan gelmişlerdir. Kardeş sayısı genelde üçtür. Başarı durumları ortadır. Yabancı ülkede en az 5 yıl kalmışlardır. Tatillerde Türkiye'ye 1-2 kez gelmişlerdir. Yaşamlarının büyük bir bölümünü yurt dışında geçirmişlerdir. Anne ve babaları en çok Jtoentte yaşamışlardır. Meslek tercihleri yaygınlaşmıştır. Buna karşın öğretmenlik, mimarlık, mühendislik, doktorluk ve hukukçuluk gibi geleneksel meslekler yer almaktadır. Yukarıda araştırma grubu hakkında tanıtıcı bilgilerin açıklanmasına yer verilmiştir. Verilerin bazıları araştırmanın varsayımlarının gerçekleştirilmesi için bağımsız değişkenler olarak da kullanılacaktır. Örneklem grubunun öğrenci olması, eğitim yaşamıyla ilgili ortaya çıkabilecek uyumsuzlukları önemli kılmaktadır, öğrencilerin büyük bir bölümü yurt dışından döndük ten sonra okulla ilgili büyük sorunlar yaşamışlardır. Bu sorunların en önemlisi Türkçeyi ve Türk geleneklerinin iyi bilmemekten kaynaklanmaktadır. Yurt dışından döndükten sonra Türkçeyi iyi bilmemek önemli bir sorun kaynağıdır. Türkçenin istenilen düşeyde olmaması, öğrencilerin gerek okulda, gerekse okul dışındaki insanlarla ilişkilerde sağlıklı iletişim kurabilmelerini engelleyecek, önemli etken olarak kabul edilebilir. Öğrencilerin başarısızlık nedenlerini genelde derslerin içeriği ve öğretiliş biçimlerine ve dil yetersizliklerine bağlamışlardır. Rehberlik servislerinin, işlevleri ve amaçları tanıtılmadığı için yararlanmadıklarını belirtmişlerdir. Türk okullarındaki öğretmen ve yönetici tutumlarını "otoriter" olarak, nitelendirmişlerdir. Okullarda araç- gereç ve laboratuvar eksikliği, boş zamanlarını değerlendirme olanaklarının yetersizliği, sınıfların kalabalık oluşu öğrencilerin betimlemeleri arasındadır. Derslerin anlatıma dayalı, çok yüklü olması nedeniyle anlaşılmadan, yeterince pekiştirilmeden hemen geçilmesi, öğlencilerin uyum sağlayamadıkları eğitime yönelik bildirimleridir, öğretmenlerin ilgisiz oluşu da şikayet edilen konulardan biridir. Fizik, kimya, matematik edebiyat, tarih derslerinin içeriklerini anlayamadıklarını belirtmişlerdir. Uygulama yetersizlikleri, öğrencilerin dikkatini çeken konulardır. Okulda disiplinin sıkı oluşu da uyum sağlayamadıkları örneklerdir. Arkadaşlık ilişkileri iyidir. Arkadaşları okuldan ve akrabalardandır. Ayrım gözetilmesi, arkadaşlık ilişkilerini bozan nedenlerin en önemlisidir. Yurt dışından edinip Türkiye' de yararını gördükleri dersler ise genelde yabancı dil, teknik bilgilerdir. Öğretmenler bu öğrencilerin çalışkanlık ve gayretlerini, açık sözlü oluşlarını beğenmemektedirler, öğrencilerin disipline ilişkin sorunları yoktur. Öğrencilerin büyük bir kısmı anne-baba ile anlaştıklarını belirtmişlerdir. Anlaşmazlık konulan ise, arkadaş seçimi, ders çalışma, cinsel konular, meslek seçimi, para harcama konularında yoğunlaştığını belirtmişlerdir. Öğrenciler yabancıların hoşgörülü, çocuklarına arkadaş gibi davranmaları ve özgür ve bağımsız olmalarını beğendiklerini belirtmişlerdir.. Beğenmedikleri yönleri ise yabancı düşmanlığı, maddeci oluşları, aile bağlarının güçlü olmamasıdır. Öğrencilerin, hemen hemen üçte birinin bir psikolojik sorunu var. Bu sorunların okuldan, çevreden ve yurt dışından kaynaklandığını belirtmişlerdir. Öğrenciler genellikle geleceğe iyimser bakıyorlar. Hem deney hem kontrol grubunun hayatta doyum sağlayacakları şeyin ne olduğu sorulduğunda " meslek ve ülkeme hizmet biçiminde yanıtlamışlardır. Yurt dışından dönüş nedenleri aileseldir. Ailenin yurda kesin dönüş yapmasıdır. Ülkesinde yaşamak isteği Türkiye'de öğrenim görmek isteği gibi nedenler de vardır. Öğrenciler yurt dışında kalmayı istemektedirler. Yakın bir gelecekte yurt dışına temelli dönmeyi düşünenler de çoğunluktadır. Hayatta başarılı olma koşulunu çok çalışmak, iyi eğitim görmüş olmak olarak belirtmişlerdir. Almanya'daki Türklerin en kötü huyu, birinci sırada dedikodu yapmaları, yalan söylemeleri ve saldırganlıkları, kurallara uymamaları olarak belirtilmiştir. Yurt dışında yapılıp, burada yapılmayan şeyler olarak, düzenli yaşam, rahatlık, eğlence olanakları, kız- erkek arkadaşlıkları biçiminde belirtmişlerdir. Yurt dışını değerlendirirken, gürültüsüzlüğü ve düzenli trafiği, malların- kaliteli oluşunu, insanların açık sözlülüğü ve temiz oluşları dikkatlerini çekmiştir. Türk insanını değerlendirirken, kıskanç, çıkarcı, bencil, dindar, saldırgan, konuksever, geleneklerine bağlı, aile bağları güçlü belirtilen özellikler arasındadır. Türkiye'de uyum sağlayamadıkları değerler arasında aşırı disiplin ve gelenekçilik yer almıştır. öğrenciler uyumsuzluklarını kısa sürede giderebileceklerini belirtmişlerdir. Devletten en önemli beklentileri iş olanaklarının sağlanması, boş zamanlarını değerlendirebilecekleri araç ve gereçler, uyum kurslarıdır.