İnsan gücü, özellikle nitelikli insan gücü yetiştirme, toplumların gelişimlerinde önemli yere sahiptirler. Nitelikli insan gücü üniversiteler bünyesinde kurulan lisans üstü eğitim programlarından yetişmektedir. Bu programlardan yetişecek insan gücünün nitelikli olması, programların niteliğinin de yüksek olmasına bağlıdır. Programların niteliğini yükseltilmesine, bu programlardaki eksikliklerinin giderilmesine bağlı olarak, lisans üstü öğrencilerinin sorunlarının saptanmasıyla da bir ölçüde katkıda bulunulabilecektir. Bu nedenle, öğrencilerin akademik, sosyal, ekonomik sorunları saptanıp, çözüm önerileri getirilmeye çalışılacaktır. Tarama modelinde yapılan bu araştırmada veriler, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde 1991-1992 öğretim yılında öğrenim görmüş 177 yüksek lisans ve 72 doktora öğrencisi üzerinden toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde frekans, yüzde ve kay-kare tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın birinci bölümünde problem ortaya konulup, problem ile ilişkili olan araştırmalara yer verilmiştir, ikinci bölümde yöntem, üçüncü bölümde bulgular ve yorum, dördüncü bölümde sonuç ve öneriler belirtilmiştir. Araştırma bulguları, genel betimleyici bilgiler ve istatistiksel çözümleme sonucunda elde edilen bulgular olarak belirtilmiştir. Yapılan istatistiksel çözümleme ile öğrencilerin programa devam etme nedenleri, programın getireceği ekonomik katkının, öğrencilerin akademik, ekonomik ve sosyal sorunlarının farklılaşıp farklılaşmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Öğrencilerin programa devam etme nedeni akademisyen olmak üzerinde yoğunlaşmakla birlikte, doktora öğrencilerinin asıl amacının bu neden olmasına karşın, yüksek lisans öğrencileri ayrıca çalışma yaşamıyla ilgili bazı avantajlar sağlamak için bu programa devam etmektedirler. Yine bu öğrencilerin 26 ve yukarı yaş gruba öğrencileri doktora öğrencileriyle aynı amacı paylaşmakta olmasına karşın, 25 ve daha genç yaş grubu öğrencileri akademisyen olma yanında yüksek lisans öğrencileriyle aynı avantajı sağlayacağını belirtmişlerdir. Yüksek lisans düzeyindeki erkek öğrencilerin amaçlarının çoğunlukla akademisyen olmasına karşın, kadın öğrencilerin daha fazlası akademisyen olmak istemeleri yanında çalışma yaşamıyla ilgili bazı avantajlar sağlayacağını da ummaktadırlar. Yüksek lisans ve doktora öğrencileri en çok kütüphane ve dokümantasyon merkezleri yoluyla yeni araştırma bulguları ve kuramsal bilgilere ulaşabildiklerini çoğunlukla belirtmelerine kaşın, doktora öğrencilerinin daha fazlası yurt dışından kaynak getirterek de ulaşabildiklerini belirtmişlerdir. Yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin her ikisi de en fazla oranda tez seçiminde karşılaşılan sorunu, öğrencinin çalışma alanının sorunlarını tanımaması olarak belirtmelerine karşın, yüksek lisans öğrencileri büyük oranda finansal güçlükleri belirtirlerken, doktora öğrencilerinin çok daha az bir oranı bu güçlüğü belirtmişlerdir. Yüksek lisans öğrencileri çok az bir oranda tez çalışmasında gerekli yönlendirmenin yapılmadığını belirtirlerken, aynı sorunu doktora öğrencileri önemli bir oranda belirtmişlerdir. Doktora öğrencileri lisans üstü eğitimin gerektirdiği harcamalarının en büyüğü konusunda ikinci önem derecesinde ve fazla oranda yurt dışından kitap, makale ve mikrofilm getirtmek için yapılan harcamaları gösterirken, bu harcamaları yüksek lisans öğrencileri çok önemsiz derecede belirtmişlerdir. Doktora öğrencileri lisans üstü eğitimin öğrenciyi ekonomik açıdan en fazla zorlayan durumla ilgili olarak kendilerini zorlayan bir durum olmadığını yüksek oranda belirtirlerken, yüksek lisans öğrencileri çok az bir oranda bu durumu belirtmişlerdir. Hukuk Fakültesi ve Eğitim Bilimleri Fakültesi öğrencileri derslerin işlenmesinde kullanılan yöntem olarak sunuları belirtirlerken, İlahiyat Fakültesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi ile Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi öğrencileri tek yönlü anlatımı daha çok belirtmişlerdir. Lisans üstü programın yoğunluğu nedeniyle sosyal gereksinimi fark edemedikleri Eğitim Bilimleri Fakültesi öğrencilerince çok az oranda belirtilmesine karşın, İlahiyat Fakültesi ve Siyasal Bilgiler Fakültesi öğrencilerince önemli oranda belirtilmiştir. Yine sosyal gereksinimlere parasal kaynak ayıramamalarının İlahiyat Fakültesi öğrencileri tarafından yüksek oranda belirtilmesine karşın, Hukuk Fakültesi öğrencilerince çok az oranda belirtilmiştir. Öğrencilerin akademik, sosyal ve ekonomik sorunları bazı durumlarda farklılaşma göstermiş, bazı durumlarda ise benzerlik göstermiştir. Bulgulara dayanılarak varılan sonuç ise, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin belirtilen sorunları bulunmakla birlikte, farklı ağırlık ta ve çeşitli fakülteler açısından farklı biçimlerde ortaya çıkmıştır.