Bu çalışma lise son sınıfta öğrenim gören öğrencilerin özsaygı ve denetim odağı gelişimlerinin incelenmesi amacı ile yapılmıştır. Alt sosyo-ekonomik düzeyden 400, orta sosyo ekonomik düzeyden 400, üst sosyo-ekonomik düzeyden 400 öğrenci basit tesadüfi örnekleme tekniği ile araştırmaya seçilmiştir. Toplam denek sayısını 600 kız, 600 erkek olmak üzere 1200 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma örneklemini oluşturan öğrencilere Coopersmith özsaygı Envanteri ile Rotter' in Denetim Odağı ölçeği uygulanmıştır, öğrencilerin özsaygı gelişimleri ile denetim odağı gelişimleri üzerinde etkili olan değişkenler istatistiksel işlemler sonucu saptanmıştır. örneklem grubunu oluşturan farklı sosyo-ekonomik düzeylerdeki öğrencilerin, özsaygı gelişimlerine göre aldıkları puanlar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.01). Yapılan varyans analizi sonunda farklı sosyo-ekonomik düzeylerdeki öğrencilerin, denetim odağı gelişimlerine göre aldıkları puanlar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.01). öğrencilerin özsaygı gelişimleri ile kardeş sayıları, anne ve babalarının öğrenim durumları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.01).- 106 öğrencilerin özsaygı gelişimleri ile cinsiyetleri, yaşları ve ailede kaçıncı çocuk oldukları arasındaki farkın anlamlı olmadığı saptanmıştır (p>0.05). Araştırmaya alman öğrencilerin denetim odağı gelişimleri ile kardeş sayıları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.05). öğrencilerin denetim odağı gelişimleri ile ailede kaçıncı çocuk oldukları, anne ve babalarının öğrenim durumları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.01). öğrencilerin denetim odağı gelişimleri ile cinsiyetleri ve yaşları arasındaki farkın anlamlı olmadığı saptanmıştır (p>0.05). örneklemi oluşturan öğrencilerin özsaygı ve denetim odağı gelişimleri arasındaki farkın anlamlı olduğu (p<0.01), her iki bağımlı değişken arasında yapılan korelasyon sonucu ise p<0.05 düzeyinde olumlu bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Araştırma sonuçları kişiliğin boyutları olan özsaygı ve denetim odağının olumlu yönlerde birleştiğini göstermektedir. Bu nedenle mümkün olduğunca erken dönemlerde özsaygı ve denetim odağı gelişimi açısından anne-babanın çocuklarını demokratik bir- 107 - aile ortamında yetiştirmeleri, onların kişiliklerini olumlu yönde desteklemeleri gerekmektedir. Okullardaki rehberlik hizmetlerinin daha etkin bir hale getirilmesi ve yaygınlaştırılması, okul-aile işbirliğinin sağlanması ve ekip çalışmasının yapılması önerilebilir. Kişiliğin diğer boyutları, anne-babaların özsaygı ve denetim odağı gelişimleri, farklı öğrenim kurumlarında okuyan öğrencilerin özsaygı ve denetim odakları, özsaygı ve denetini odağının davranış özellikleri ile ilişkileri araştırılması gereken konular olabilir.