Ergenlerin Arkadaşlık Niteliği, Ebeveynden ve Okul Ortamında Öğretmenden Algılanan Destek ile Akran Zorbalığı/Zorbalığa Maruz Kalma Arasındaki İlişkiler

TEZ

Ergenlerin Arkadaşlık Niteliği, Ebeveynden ve Okul Ortamında Öğretmenden Algılanan Destek ile Akran Zorbalığı/Zorbalığa Maruz Kalma Arasındaki İlişkiler

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Anabilim Dalı
Bölüm
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
265179
Sayfa Sayısı
151
Tez Türü
Yüksek Lisans
Tam Metin (PDF)
Kategori
Tez Özeti
Zorbalık ve zorbalığa maruz kalma ile ilgili yazın, ebeveyn ve öğretmenlerden algılanan desteğin ergenin akran zorbalığı deneyimleri üzerinde rol oynayabilen iki önemli bağlam olduğuna işaret etmektedir (örn. Demaray ve Malecki, 2002; Levitt ve ark., 2005; Murray-Harvey ve Slee, 2007). Bununla birlikte, bu iki bağlamın etkileri erken ergenlikten geç ergenliğe doğru azalmakta ve arkadaşlık ilişkileri, ergenin sonuç davranışları üzerinde koruyucu ya da risk faktörü olarak rol oynayabilen diğer bir bağlam olarak belirmektedir (Bollmer, Milich, Harris ve Maras, 2005; Demaray, Malecki, Davidson, Hodgson ve Rebus, 2005). Bu çerçevede, araştırmanın amacı erkek ve kız ergenlerin anne, baba ve okulda öğretmenlerinden algıladıkları desteğin doğrudan ve arkadaşlık niteliği aracılığıyla zorbalık ve zorbalığa maruz kalmayla olan ilişkilerini incelemektir. Araştırmanın örneklemini, Ankara ili Çankaya ilçesine bağlı okullardan seçkisiz olarak seçilen beş ilköğretim okulu ve beş lisenin yedi-onuncu sınıflarında okuyan 425'i kız (Ort. Yaş= 14.9, S= 17.6), ve 348'i erkek (Ort. Yaş= 14.7, S = 17.3) olmak üzere 773 ergen oluşturmuştur. Araştırma değişkenlerinin bağımsız etkilerinin ele alındığı analizlerin sonuçları, kız ergenlerde babadan algılanan desteğin, erkek ergenlerde ise sırasıyla öğretmenlerden algılanan desteğin ve babadan algılanan desteğin zorbalıkla ilişkili bağlamlar olduğunu göstermiştir. Anneden algılanan desteğin ne kız ne de erkekler için zorbalık ve zorbalığa maruz kalmanın anlamlı bir yordayıcısı olmadığı saptanmıştır. Anneden algılanan desteğin akran zorbalığı üzerindeki koruyucu etkisinin babanın da destekleyici algılandığı aile ortamlarında gözlenme olasılığı irdelenmiş ve yapılan analizler, anneden algılanan desteğin ergeni zorbalık ve zorbalığa maruz kalmadan koruyabilmesinin ancak babanın da destekleyici olarak algılandığı ortamlarda mümkün olduğunu göstermiştir. Anne-baba ve okul ortamında öğretmenlerden algılanan desteğin deneyimlenen arkadaşlık niteliği (olumlu/olumsuz) üzerinde oynadığı rolün hem destek kaynaklarına hem de ergenin cinsiyetine göre farklılaştığı görülmüştür. Bu bağlamda, babadan algılanan desteğin erkek ergenlerin olumsuz arkadaşlıkları üzerinde koruyucu bir rolü olduğu; öğretmenlerden algılanan desteğin ise olumlu arkadaşlıklara sahip olmayı yordadığı belirlenmiştir. Olumsuz arkadaşlık niteliğinin hem kız hem de erkeklerde zorbalık ve yalnızca erkeklerde zorbalığa maruz kalma riskini arttıran bir faktör olduğu bulunmuştur. Olumlu arkadaşlık niteliği ise yalnızca erkeklerin zorbalık ve zorbalığa maruz kalma puanlarını olumsuz yönde yordamıştır. Kız ergenlerde arkadaşlık niteliğinin aracı rolü ölçütler karşılanamadığı için incelenememiş, erkek ergenlerde ise aracı rolle ilgili analiz sonuçları, olumsuz arkadaşlık niteliğinin, babadan algılanan destekteki azalma ile zorbalık/zorbalığa maruz kalmanın artması ilişkisini kısmen açıkladığını; öğretmenlerden algılanan desteğin artmasının zorbalığa maruz kalmadaki azalmayla ilişkisinin ise kısmen olumlu arkadaşlık niteliğine bağlı olarak ortaya çıktığını göstermiştir. Bulguların yazına ve uygulama alanına katkıları, ekolojik sistemler yaklaşımı ve ilgili bulgular çerçevesinde tartışılmıştır.

Yaban, Ebru Helin, Ergenlerin Arkadaşlık Niteliği, Ebeveynden ve Okul Ortamında Öğretmenden Algılanan Destek ile Akran Zorbalığı/Zorbalığa Maruz Kalma Arasındaki İlişkiler, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010, Yüksek Lisans, pdf.