Öğrenciler İçin Üniversitenin Anlamı: “Bizim Düşlediğimiz Üniversite"

MAKALE

Öğrenciler İçin Üniversitenin Anlamı: “Bizim Düşlediğimiz Üniversite"

Yazar/Hazırlayan
Makale Türü
Dergi Bölümü
Dergi Adı
Sayı No
2
Yıl
Yer
Sayfa Aralığı
35-65
Tam Metin (PDF)
Kategori
Makale Özeti
Avrupa’da kökleri Ortaçağ’a kadar uzanan üniversite bugün, hem fikir hem de kurum olarak birçoğu neoliberal kapitalizmin failleri olan piyasa güçlerinden ve devletten gelen sayısız meydan okumayla karşı karşıyadır. Özgür üniversite anlayışı, bir yandan eleştirel bilgi, hakikat ve akıl gibi temel kavramları değersizleştirilerek, bir yandan da ulusal ve küresel piyasa ve toplumla bütünleşmeye zorlanarak aşındırılmaktadır. Akademisyenler giderek bilgi fabrikalarında çalışan işçilere dönüşerek proterleştirilmekte ve bilgisini ya da medya yoluyla popülaritesini piyasada paraya tahvil edebilecek uzmanlara ya da teknisyenlere dönüşmektedir. Doğa bilimlerinde (özellikle mühendislik ve tıp alanlarının aracılığıyla) belki kuruluşundan itibaren hâkim olan bilginin metalaşması, sosyal ve beşeri bilimler için de geçerli hale gelmiş görünmektedir. Bu makalede tüm sorunlar karşısında savunma halinde olan ve fikren küçülen üniversitenin, neoliberal koşullar altında müşteri ya da tüketicilere dönüştürülmeye çalışılan öğrencileri tarafından nasıl kavrandığı, anlamlandırıldığı ve deneyimlendiği incelenmeye çalışılmıştır. Makalede öncelikle üniversitenin dünyada ve Türkiye’de girişimcilik, rekabetçilik ve “kalite” gibi ideolojiler aracılığıyla neoliberalizm tarafından nasıl kuşatıldığı betimlenmiştir. Ardından gençliğin ve üniversiteli gençliğin Türkiye’de tarihsel ve sosyolojik anlamı ve değeri ele alınmıştır. Bu bölümleri Ankara’daki üniversitelerde öğrenimlerini sürdüren 20 öğrenciyle yürütülen yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen verilerin betimlenmesi ve analizi izlemektedir. Görüşmeci gençlerin büyük bölümünün, üniversitenin politik kimliğin ve bilincin oluşmasında önemli bir yeri olduğu konusunda hemfikir olduklarını söylenebilir. Kimi zaman “kendini geliştirmek” biçiminde tarif edilen, kimi zaman aileden bağımsızlaşıp hayatına yön veren bir özne olma imkânıyla ifadesini bulan, bazı görüşmelerde ise daha toplumsal ve politik anlamlarıyla öne çıkan bir “dönüşüm” vurgusunun üniversiteyle ilişkilendirildiği göze çarpmaktadır. Meslek edinme ya da sosyalleşme anlamlarının öncelikli olduğu görüşmeciler için de üniversite öğrenciliği süreci, farklı bakış açılarıyla karşılaşmak, kendini daha rahat ve özgür biçimde ifade edebilmek gibi dönüştürücü deneyimlerle birlikte anılmıştır. Dolayısıyla Türkiye akademisinin, toplumsal gelişme için özgür bilgi üretmek anlamındaki bütün sistematik sorunlarına rağmen, bu araştırmanın bulgularından hareketle en azından büyük kentlerdeki üniversitelerin, öğrencilerin anlam dünyalarında değiştirici, dönüştürücü bir vurguya sahip olduğunu belirtmek mümkündür.

Sarı, Engin - Sarı, Çağla Karabağ, Öğrenciler İçin Üniversitenin Anlamı: “Bizim Düşlediğimiz Üniversite", Mülkiye Dergisi, Ankara, 2, 2014, 35-65, pdf.