Dünyada Genç İşsizliği Sorununun Çözümüne Yönelik Ulusal Politikalar ve Türkiye

MAKALE

Dünyada Genç İşsizliği Sorununun Çözümüne Yönelik Ulusal Politikalar ve Türkiye

Yazar/Hazırlayan
Makale Türü
Dergi Bölümü
Dergi Adı
Sayı No
22
Yıl
Yer
Sayfa Aralığı
133-162
Tam Metin (PDF)
Kategori
Makale Özeti
Günümüzde işsizlik, sadece belli ülkelerin sorunu olmaktan çıkıp tüm dünyanın temel sorunlarından birisi haline gelmiştir. Artık bugün dünyada küresel işsizlik sorunundan söz edilmektedir. Küresel işsizliğin birçok nedeni bulunmakla birlikte, kuşkusuz en temel nedenler, işsizliğe küresel bir boyut kazandıran neoliberal politikalarla ilintilidir. Neo-liberal görüşler tarafından, serbest ticarete direnmeyerek korumacılığı terk eden ülkelerin ekonomik büyümeyi gerçekleştirebileceği, sürdürülebilir ekonomik büyüme sağlandığında ise, istihdamın artarak işsizlik sorununun kendiliğinden çözülebileceği iddia edilmiştir. Bu iddianın, sermayeyi ilgilendiren yanı olan ekonomik büyüme gerçekleşmesine karşın, emeği ilgilendiren yanı olan, işsizlik sorununun kendiliğinden çözüleceği öngörüsü gerçekleşmemiştir. Gerçekten, 1997–2007 yılları arasında, dünya ekonomisi ortalama %4,2 oranında büyürken, işsizlik oranı sadece yüzde %0,1 gibi küçük bir azalma ile %6,0 olmuştur. Bel bağlanan ekonomik büyüme, neo-liberal teorinin varsaydığı gibi işsizliğe çözüm olmamıştır. Çünkü ekonomik büyüme, yeni işler yaratılarak değil, büyük oranda, neo-liberal politikalara koşut olarak benimsenen katı iş disiplinine dayalı yönetim teknikleri ve teknolojik gelişmeler sayesinde gerçekleştirilen verimlilik artışı ile sağlanmıştır. Nitekim aynı dönemde, iş gücünün verimliliğindeki artış yıllık ortalama %2,1’dir. Küresel bir sorun olarak görülen işsizliğin sonuçlarından en çok etkilenen kesim gençlerdir. Genç işsizliğinin önde gelen nedenleri arasında, genç olarak kabul edilen 15–24 yaş grubu arasında eğitime katılma oranının artması, yeni işler yaratılamaması, tecrübe yoksunluğu, gençlerin niteliklerinin iş gücü piyasasının ihtiyaçlarına cevap verememesi sayılmaktadır. Sayılan nedenlerden gençlerin eğitime katılma oranının artması dışındakilerin, belli politikalarla çözülmesi mümkün olmasına rağmen çözülmemesi/çözülememesi, küresel işsizlikten en fazla gençlerin etkilenmesine neden olmaktadır. Genç işsizliği oranının, toplam işsizlik ve yetişkin işsizliği oranları ile karşılaştırılması, genç işsizliği sorununun ciddiyeti hakkında kabaca bir fikir vermektedir. Buna göre, 2007 yılı itibariyle dünyada ortalama toplam işsizlik oranı %6 iken, genç işsizliği oranı %11,9 ile toplam işsizlik oranının yaklaşık iki katıdır. Daha anlamlı bir gösterge olan genç işsizliğinin yetişkin işsizliğine oranı ise 2,8’dir3. Türkiye’deki genç işsizliğiyle ilgili temel göstergeler de dünyadakinden farklı değildir. Türkiye’de, 2009 yılı Ocak dönemi itibariyle toplam işsizlik oranı %15,5 iken, genç işsizliği oranı %27,9 ile toplam işsizlik oranının yaklaşık iki katıdır. Genç işsizliğinin yetişkin işsizliğine oranı ise 3’tür4. Bu veriler, dünyada geçerli olan işsizliğin büyük oranda gençleri etkilediğini ve söz konusu durumla Türkiye’nin de karşı karşıya olduğunu açıkça göstermektedir. Genç işsizliği, gençlerin ve tabi ülkelerin geleceği açısından çözülmesi zorunlu olan bir sorundur. Çünkü söz konusu sorun, hem gençlerin tüm hayatını etkileyen bozukluklara, hem de ülkelerin geleceği açısından telafisi mümkün olmayan beşeri sermaye kaybına neden olmaktadır. Bunların yanında, genç işsizliği sosyal sonuçları itibariyle çok boyutlu bir nitelik taşımaktadır. Böylesine önemli bir sorunun, sadece ekonomik büyüme ile çözülemeyeceği açıktır. Çünkü belirtildiği gibi dünya, ekonomik büyümenin istihdama yansımaması durumunu ifade eden istihdamsız büyüme ile karşı karşıdır. Bu nedenle ülkelerin, genç işsizliği ile mücadelede ulusal politikaları devreye sokması veya var olan ulusal politikaların etkinliğini arttırması gerekmektedir. Dünyada genel olarak kabul görmüş ulusal politikalar, eğitim politikaları ve aktif iş gücü piyasası politikalarıdır. Bu makalede, dünyada ve Türkiye’de genç işsizliği sorununun boyutları ve çözümüne yönelik uygulanan ulusal politikalar tartışılmıştır. Makalenin amacı, Türkiye’de, söz konusu soruna çözüm olabilecek ulusal politikaları, genç işsizliği konusunda başarılı olan ülkelerdeki uygulamaları göz önüne alarak belirlemeye çalışmaktır. Bu çerçevede ilk bölümde, dünyadaki ve Türkiye’deki genç işsizliği sorununun boyutları, uluslararası ve ulusal veriler ışığında ortaya konulacak; ikinci bölümde, “Gençlik İstihdam Ağı” ve “Avrupa İstihdam Stratejisi” çerçevesinde,genç işsizliğinin çözümü konusunda ülkelere yol gösterici nitelik taşıyan uluslararası tavsiyelere değinilecek; üçüncü bölümde ise, genç işsizliği sorununun çözümüne yönelik olarak, dünyada yaygın olarak uygulanan politikalar değerlendirilerek Türkiye’de, söz konusu sorunun çözümü açısından uygulamaya koyulması ya da uygulamada olsa da etkinliğinin arttırılması gereken ulusal politikalar saptanacaktır.

Erdayı, Ahmet Utku, Dünyada Genç İşsizliği Sorununun Çözümüne Yönelik Ulusal Politikalar ve Türkiye, Çalışma ve Toplum Dergisi, İstanbul, 22, 2009, 133-162, pdf.