Ergenlerde Risk Alma Davranışı: İçtepisellik, Aile Yapısı ve Demografik Değişkenler Açısından Gelişimsel Bir İnceleme

TEZ

Ergenlerde Risk Alma Davranışı: İçtepisellik, Aile Yapısı ve Demografik Değişkenler Açısından Gelişimsel Bir İnceleme

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
81979
Sayfa Sayısı
73
Tez Türü
Yüksek Lisans
Kategori
Tez Özeti
Bu araştırmanın amacı, ergenlerde risk alma davranışlarının (risk taking behaviors) neler olduğunu, bu davranışların içtepisellik (impulsivity), aile yapısı, cinsiyet ve yaş (sınıf düzeyi) ile ilişkisini incelemektir. Ankara'daki 4 ilköğretim okulu ve 2 liseden toplam 625 denek çalışmaya katılmıştır. Araştırmanın asıl örneklemini 140 kız, 140 erkek olmak üzere 280 denek; araştırmada kullanılan ölçeklerin geçerlik(validity) ve güvenirlik(reliability) çalışmalarında ise 345 denek yer almıştır. Araştırmada, risk alma davranışını ölçmek için Risk Alma Ölçeği (Risk Taking Scale) geliştirilmiştir. İçtepiselliğin ölçülmesinde ise Türkçe'ye çevrilen Barratt İçtepisellik Ölçeği (Barratt Impulsivity Scale) kullanılmış; her iki ölçek için geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. Aile yapısı değişkeni de Aile Yapısını Değerlendirme Aracı (AYDA) ile ölçülmüştür. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; risk alma davranışı yaşa ve cinsiyete göre değişmektedir. Yaş ve cinsiyet arasında bir etkileşim(interaction) elde edilmemiştir. Risk alma davraruşları, 7. sınıfta, 9. sınıfta ve 11. sınıfta artmakta, üniversite düzeyinde azalmaktadır.Cinsiyet açısından bakıldığında, erkeklerin kızlardan daha fazla risk alma davranışı gösterdikleri görülmektedir. Risk alma davranışı ile içtepisellik arasında, yüksek olmayan fakat anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Risk alma davranışı ile aile yapısı arasında ve aile yapısı ölçeğinin yetkinlik ve duygusal bağlam alt ölçekleri arasında ters yönde istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler gözlenmiştir. Aile içi uyum arttıkça, risk alma davranışının ortaya çıkması da azalmaktadır. Bu çalışmada, cinsiyet, içtepisellik ve sınıf düzeyinin risk alma davranışını yordadığı (prediction), toplam AYDA puanlarının ise, risk alma davranışını yordamadığı ortaya çıkmıştır. Risk almayı yordayan tek AYDA alt ölçeği ise yetkinliktir. Araştırmada kullanılan ölçeklerin (Risk Alma Ölçeği, Barratt İçtepisellik Ölçeği) geçerlik ve güvenirlik çalışmaları ile ilgili bulgular, bu ölçeklerin kullanılabilecek düzeyde olduğunu göstermektedir. Ancak, özellikle Risk Alma Ölçeğinin, ergenlerin riskli davranış repertuvarını tümüyle ortaya koyacak ve bu davranışların sıklıklarının daha fazla bilgi verecek şekilde geliştirilebileceği ileri sürülmüştür. Araştırma bulguları ilgili literatür ve kültürel bağlam çerçevesinde tartışılmıştır.

Bayar, Nalan, Ergenlerde Risk Alma Davranışı: İçtepisellik, Aile Yapısı ve Demografik Değişkenler Açısından Gelişimsel Bir İnceleme, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999, Yüksek Lisans.