Liseli Ergenlerin Anne-Baba Tutumlarını Algılamaları ile Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

TEZ

Liseli Ergenlerin Anne-Baba Tutumlarını Algılamaları ile Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
37118
Sayfa Sayısı
165
Tez Türü
Yüksek Lisans
Tam Metin (PDF)
Kategori
Tez Özeti
Bu araştırma, lise öğrenimi görmekte olan 16 yaş ergenlerinin çocukluk dönemlerine ilişkin olarak algıladıkları anne-baba tutumları ile uyum düzeyleri arasında bir ilişki olup olmadığım ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Söz konusu ilişki araştırılırken; ergenin uyum düzeyinin ve anne-babanın çocuk yetiştirme tutumlarının, ergenin cinsiyetine ve anne-babanın eğitim durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığı da ilişkisel olarak incelenmiştir. İlişkisel tarama modeline uygun olarak hazırlanan araştırmanın evrenini, İstanbul İli Kadıköy İlçesi'nde Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı olarak eğitim-öğretim veren bütün genel resmi liselerin ikinci sınıflarında (ders geçme ve kredi sistemine göre dördüncü dönem) okumakta olan 16 yaş grubu ergenleri oluşturmaktadır. Adı geçen ilçede 10 genel resmi lise bulunup, bu liselerin ikinci sınırlarındaki 16 yaş grubunu temsil eden öğrenciler arasından random olarak seçilen toplam 712 kişi de araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Örneklemi oluşturan öğrencilerin 359'u kız, 352'si erkek olup, bir öğrenci de cinsiyetini belirtmemiştir. Araştırmanın veri toplama aşamasında iki ölçekten yararlanılmıştır. Ergenlerin uyum düzeylerini belirlemek için "Hacettepe Kişilik Envanteri", anne-babanın çocuk yetiştirme tutumlarım saptamak amacıyla da "Algılanan Anne-Baba Davranışları Envanteri" uygulanmıştır. Buna ek olarak, örneklemi oluşturan ergenlerin uyum düzeyleri ve algıladıkları anne-baba tutumlarıyla ilişkili olduğu düşünülen bazı değişkenlere ait bilgilerin toplanması ve öğrencilerde aranan bazı özelliklerin tespit edilmesi için yedi sorudan oluşan "Kişisel Bilgi Formu"nu da cevaplamaları istenmiştir. Veri toplama aşamasından sonra, elde edilen ham verilerin istatistiksel çözümlemeleri yapılmıştır. Ergenlerin çocukluk dönemine ilişkin olarak algıladıkları anne-baba tutumları ile uyum düzeyleri arasındaki ilişkiyi test etmek amacıyla Pearson Momentler Çarpım Korelasyon tekniğinden yararlanılmıştır. Bunun yanı sıra, ergenlerin uyum düzeylerinin ve anne-baba tutumlarının kız ya da erkek oluşlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için iki grup ortalaması arasındaki farkı test eden Bağımsız Grup t Testi tekniği kullanılmış; anne-baba tutumlarının ve ergenlerin uyum düzeylerinin anne-babanın eğitim durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığı ise, Tek Yönlü Varyans Analizi (F Testi) ve t Testi İle sınanmıştır. Elde edilen istatistiklerin manidarlığı 0.05 düzeyinde ve çift yönlü olarak test edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular özetle aşağıda sunulmuştur: 1. Ergenlerin çocukluk dönemlerine ilişkin olarak algıladıkları anne-baba tutumları ile kişisel, sosyal ve genel uyum düzeyleri arasında anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. AAD envanterindeki davranış boyutları itibariyle; ergenlerin uyum düzeyleri ile anne ve babalan için algıladıkları tutarlı disiplin, standartların belirliliği, ilgi ve şefkat gösterme ve amaçlarına ulaşmada yardımcı olma davranışları arasında aynı yönde; koruyuculuk, duygusal cezalandırma, fiziksel cezalandırma ve ayrıcalıklardan yoksunlaştırma davranışları ile ters yönde bir ilişkinin olduğu bulunmuştur. Anne ve babanın başarı için baskı uygulaması ile ergenlerin uyum düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. 2. AAD envanterindeki davranış boyutları açısından anne için algılanan çocuk yetiştirme tutumlarının iki davranış boyutu dışında ergenin cinsiyetine göre farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Kız öğrenciler annelerinin çocukluk döneminde kendilerine amaçlarına ulaşmalarında daha fazla yardımcı olduklarını belirtirlerken, erkek öğrenciler annelerinin kendilerine daha fazla başarı için baskı uyguladıklarını ifade etmişlerdir. Baba için elde edilen bulgular ise; babaların kızlarına karşı daha fazla koruyucu davrandıklarını, erkek çocuklarına ise daha fazla başarı için baskı yaptıklarını, fiziksel ve duygusal ceza uygulayarak ayrıcalıklardan yoksunlaştırdıklarını ve aynı zamanda daha fazla ilgi ve şefkat gösterdiklerini ortaya koymuştur. 3. Ergenlerin kişisel ve genel uyum düzeyleri cinsiyete göre farklılaşmaktadır. Erkek öğrencilerin kişisel ve genel uyum düzeyleri kız öğrencilerinkinden daha yüksektir. Sosyal uyum düzeyi ise cinsiyete göre farklılaşmamaktadır. 4. AAD envanterindeki bazı davranış boyutları açısından anne ve babanın çocuk yetiştirme tutumlarından anne-babanın eğitim durumuna göre farklılık gösterdiği bulunmuştur. Anne-babanın eğitim durumuna göre farklılaşmayan davranışlar; hem anne hem baba için ayrıcalıklardan yoksunlaştırma ve basan için baskı, sadece babalar için standartların belirliliği ve duygusal cezalandırmadır. Anne-babanın eğitim düzeyinin artmasına bağlı olarak tutarlı disiplin, ilgi ve şefkat gösterme çocuğun amaçlarına ulaşmasında yardımcı olma ve sadece anneler açısından standartların belirliliği de artmakta; buna karşılık eğitim düzeyi azaldıkça da fiziksel cezalandırma, koruyuculuk ve sadece anneler açısından duygusal cezalandırma artmaktadır. 5. Annenin eğitim durumunun ergenlerin uyum düzeyleri üzerinde etkili bir değişken olduğu saptanmıştır. Annenin üniversite veya yüksekokul ve ortaokul veya lise seviyesinde bir eğitim almış olması ergenin uyum düzeyini olumlu yönde etkilemektedir. Bu bulgu babalar açısından ele alındığında; babalan yüksek öğrenim görmüş olan ergenlerin uyum düzeylerinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Sonuç bu araştırmada, çocukluk dönemine ilişkin olarak algılanan anne-baba tutumlarının, lise öğrenimi görmekte olan ergenlerin uyum düzeyleri üzerinde etkili bir değişken olduğu ortaya çıkmıştır.

Akbağ, Müge, Liseli Ergenlerin Anne-Baba Tutumlarını Algılamaları ile Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994, Yüksek Lisans, pdf.