Eğitim Aracılığı ile İktidarın Yeniden Üretilmesine İlişkin Bir Araştırma: Tuzluçayır ve Abidinpaşa Liseleri Örneği

TEZ

Eğitim Aracılığı ile İktidarın Yeniden Üretilmesine İlişkin Bir Araştırma: Tuzluçayır ve Abidinpaşa Liseleri Örneği

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Anabilim Dalı
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
144325
Sayfa Sayısı
249
Tez Türü
Doktora
Tam Metin (PDF)
Kategori
Tez Özeti
Foucault'ya göre birey, her dönemde ve toplumda, kendisine zorlamalar, yasaklar ya da zorunluluklar dayatılan çok sıkı egemenlikler içine alınmıştır. Disiplin kavramı içinde değerlendirilecek bu uygulamalar, insanlık tarihi boyunca insanların toplu halde bulundukları kiliselerde, manastırlarda, orduda, hapishanede, atölyede ve eğitimde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, her toplumsal/ekonomik/siyasi/kültürel sistemin, kendisine uygun birey yaratmak için, iktidarı bir araç biçiminde kullanarak (bireylerin kendi kendilerini disipline etmeleri-disipliner iktidar), bireyselliğin üretilmesinde söz konusu disiplin araçlarının nasıl ve ne ölçüde işlevsel olup olmadığına bakılmıştır. Bireyselliğin üretilmesinde dört anahtar kavram temel alınmıştır. Bunlar 1. Hiyerarşik gözetleme/denetleme/kontrol, 2. Ödül ve ceza (bireylerin/öğrencilerin okula-toplumsal yaşama uyumunu sağlayan/bireyleri normalleştiren araçlar), 3. Sınav (yazılı/sözlü), 4. Bölme pratikleri (bireyleri birbirinden belli özelliklerine göre - başarılı/başarısız, uyumlu/uyumsuz biçiminde- ayırma). Araştırma sonuçlarına göre, öğretmenler öğrencileri belli konularda ne kadar çok denetleyici olurlarsa, öğrenciler de o ölçüde okulun kurallarına daha fazla uyum göstermekte; diğer bir deyişle egemenlik altına alan disiplin öğrencilere kazandırılırken (otorite figürüne daha fazla saygı duyulması, okul mallarına daha az zarar verme, daha az gürültü yapma); öğrencilerin/bireylerin kendi kendilerini disipline eden/onların yeteneklerini ortaya çıkaran öz-denetimi kazandıramadıkları (derse hazırlıklı gelmesi gerektiği düşüncesinin öğretilememesi ve başarı düzeylerinin denetleme süreçleriyle artmaması) bulgusu elde edilmiştir. Diğer bir deyişle, öğretmenlerin baskı/zor yolu ile öğrencileri denetlemesi işlevsel iken, rıza yolu ile denetlemesi işlevsel bulunamamıştır. Bu durum öğretmenlerin öğrencileri tahakküm altına alan disiplinin (mutlak iktidar) üretilmesinde önemli bir role sahip olduklarını ancak, onların yeteneklerini geliştiren disipliner iktidarın üretilmesinde etkili olmadıklarım göstermektedir. Bireyselliğin üretilmesinde üçüncü disiplin tekniği olan sınav, öğretmenlerin öğrenciler üzerinde sürekli yaptırımda bulunmasını/güç uygulamasını mümkün kılmaktadır. Çalışmada da, sınavların (yazılı/sözlü) öğretmenlerin öğrencileri kontrol etmesini kolaylaştırdığı bulgusu elde edilmiştir. Buna göre sınav öğretmene, öğrenci karşısında görünür bir güç sağlamaktadır. Sonuç olarak öğrencileri disipline etmek için kullanılan araçların Foucaultcu açıdan tam anlamıyla bireyi topluma uyumlu hale getiremediği, ancak öğrencilerin denetlenmesinde onların rıza göstermesinden çok öğretmenlerin baskıcı uygulamalarının etkili olduğu, bu bağlamda katılımcı demokratik anlayışın da gelişemediği/geliştirilemediği söylenebilir.

Aka, Assiye, Eğitim Aracılığı ile İktidarın Yeniden Üretilmesine İlişkin Bir Araştırma: Tuzluçayır ve Abidinpaşa Liseleri Örneği , Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004, Doktora, pdf.