Problem Durumu: 21. yüzyıl ile gelen sosyal, teknolojik, ekonomik ve ahlaki değişimler kişilerin iş dünyasında birden fazla işle meşgul olabilme, kendilerini yenileyebilme ve değişen koşullara uyum sağlayabilme becerilerine sahip olmalarını gerekli kılmaktadır. Ayrıca garanti iş kavramının yerini proje bazlı çalışmalara ve mobil çalışanlara bırakması ve sınırları olmayan organizasyonların biçimlenmeye başlaması iş geçişleri ve değişimlerin sıklaşması gerçeğini doğurmuştur. Bu noktada kişilerin bu değişimler karşısında kendini merkezde tutarak kariyeri ile kişisel yaşamını uyumlaştırması ve yeniden yapılandırması, bu doğrultuda da uyum yeteneklerini artırması önemli hale gelmiştir. Lise yılları ilk mesleki seçimlerin yapılması ve okuldan iş hayatı ya da üniversiteye geçiş gibi bazı önemli değişimleri içermesi açısından odaklanılması gereken bir dönemdir. Bu dönemde ergenlerin yaşam boyu ihtiyaç duyacakları kariyer uyum becerileri açısından desteklenebilmesi önem taşımaktadır. Bu nedenle kariyer uyum yeteneklerini etkileyen değişkenlerin belirlenmesi ortaöğretim düzeyinde verilecek kariyer danışmanlığı ve mesleki rehberlik çalışmalarının biçimlendirilmesinde önemli katkı sağlayacaktır. Öte yandan, Türkiye?deki eğitim sistemi içinde aileler imkânları doğrultusunda çocuklarının daha iyi eğitim fırsatlarından yararlanabilmesi için özel okullara göndermeyi tercih edebilmektedir. Özel okul ve devlet okulları arasındaki farklılıklar göz önünde bulundurularak öğrencilerin kariyer uyum yeteneklerini etkileyen unsurların değişeceği varsayılabilir. Bu farklılıkların araştırılması ve önerilen model doğrultusunda ortaya konulması kariyer danışmanlığı çalışmalarının okul türüne göre yapılandırılabilmesine ışık tutacaktır. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın temel amacı; yapılandırmacı kariyer kuramı çerçevesinde lise öğrencilerinin kariyer uyum yeteneğini yordayan bazı olası faktörleri belirlemeye çalışmaktır. Bu doğrultuda, kariyer uyum yeteneği ile algılanan sosyal destek, iyimserlik ve genel öz-yeterlik değişkenleri arasındaki yapısal ilişki ve bu değişkenlerin kariyer uyum yeteneğine katkıları araştırılmıştır. Ayrıca, araştırılan modelin okul türüne göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırmanın Yöntemi: Araştırma, ilişkisel bir araştırma desenine sahiptir. Bu araştırmanın örneklemini Ankara?daki 6 devlet ve 6 özel liseden kolay ulaşılabilirlik yöntemiyle seçilmiş 1610 (862 devlet, okulu 748 özel okul) lise öğrencisi oluşturmuştur. Devlet okulları Mamak, Keçiören, Sincan ve Etimesgut ilçelerinden seçilirken, özel okullar Çankaya bölgesinden alınmıştır. Üniversite sınavına hazırlandıkları gerekçesiyle okullarda bulunmayan 12. sınıf öğrencileri araştırmada yer alamamış, bu nedenle veriler 9, 10 ve 11. sınıf öğrencilerinden toplanmıştır. Bu çalışmada, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ; Zimet ve ark., 1988), Gözden geçirilmiş Yaşam Yönelimi Testi (YYT-R, Scheiver ve Carver, 1985), Genel Öz-yeterlik Ölçeği (GÖYÖ; Schwarzer ve Jerusalem, 1995) ve Kariyer Uyum Yetenekleri Ölçeği (KUY; Porfeli ve Savickas, 2012) veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Çoklu grup yapısal eşitlik modellemesi (YEM) kullanılarak önerilen modelin veriye uygunluğu test edilmiş, ancak sonuçların okul türüne göre (özeldevlet) fark göstermemesi üzerine, model, tek örneklemli YEM ile bütün katılımcılar üzerinde sınanmıştır. Araştırmanın Bulguları: Devlet okulu, özel okul ve bütün grup üzerinde ayrı ayrı uygulanan tek örneklemli Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) sonuçlarına göre ölçüm modelini onaylanmıştır. Ayrıca, modelin okul türüne göre incelenebilirliği ölçüm modeli karşılaştırmaları ile kanıtlanmıştır. Öte yandan, çok örneklemli yapısal eşitlik modellemesi modelin okul türüne göre farklılaşmadığını ortaya koymuştur. Bu nedenle tek örneklemli YEM analizi uygulanmış ve ki-kare/serbestlik derecesi 2.78, CFI değeri .96, SRMR değeri .03 ve RMSEA değeri .04 olarak bulunmuştur. Kabul edilebilir uyum indeksleri içerisinde yer alan bu sonuçlara göre, modelin veriye uyum sağladığını görülmüştür. Modelde kariyer uyum yeteneklerini yordayabileceği düşünülen yolların hepsi istatistiksel olarak anlamlı çıkmış, bu değişkenler arasında en yüksek ilişki genel öz-yeterlik ile kariyer uyum yeteneği arasında, en düşük ilişki ise algılanan sosyal destek ile kariyer uyum yeteneği arasında bulunmuştur. R² (çoklu korelasyon katsayısının karesi) değerlerine göre, algılanan sosyal destek ve iyimserlik genel öz-yeterlik üzerindeki varyansın %27?sini açıklarken, hepsi birlikte kariyer uyum yeteneği üzerindeki varyansın %46?sını açıklamıştır. Araştırmanın Sonuç ve Önerileri: Modelin okul türüne göre farklılık göstermemesi Türkiye?deki eğitim sistemi içinde ister özel okul ister devlet okulu olsun bütün öğrencilerin aynı sınav sistemine tabi olması ile açıklanabilir. Ayrıca, kişinin mesleğinin bir kimlik göstergesi olarak görülmesi ve bu nedenle okul türü ne olursa olsun bütün öğrencilerin kariyer gelişimini önemsemeleri, bu durumun da kariyer uyum yeteneklerinin okul türüne göre farklılık göstermemesine yol açmış olabileceği şeklinde açıklanabilir. Öte yandan araştırma sonuçları, genel öz-yeterlik, iyimserlik ve algılanan sosyal desteğin ergenlerin kariyer uyum yetenekleri üzerindeki rolünü ortaya koymuştur. Bu bağlamda araştırma bulguları, okullarda yapılacak kariyer danışmanlığı çalışmalarının yapılandırılmasında önemli doğurgular taşımaktadır. Kariyer uyum yetenekleri Türkiye?de yeni çalışılmaya başlanmış bir konudur. Lise öğrencilerine yönelik yapılacak mesleki rehberlik çalışmalarının öğrencilerin özellikleri ile mesleklerin özelliklerini eşleştirmeye dayalı çalışmaların ötesinde beceri gelişimine dayalı kariyer yapılandırması ve eğitimine yönelik programları içermesinin gerekliliği vurgulanabilir. Bu nedenle gelecek çalışmalar için, kariyer uyum yeteneklerini etkileyen unsurların daha derinlemesine incelenmesi, daha farklı değişkenleri içeren yeni modellerin test edilmesi, farklı okul türlerinin (Güzel Sanatlar Lisesi, Fen Lisesi, Temel Lise vb.) de dahil edilerek örneklem grubunun genişletilmesi ve kariyer uyum yetenekleri yüksek ve düşük olan öğrencilerin boylamsal olarak incelenmesi önerilebilir.