Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Atomun Yapısı ile İlgili Zihinsel Modellerine Genel Bir Bakış

MAKALE

Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Atomun Yapısı ile İlgili Zihinsel Modellerine Genel Bir Bakış

Yazar/Hazırlayan
Makale Türü
Dergi Bölümü
Dergi Adı
Sayı No
1
Yıl
Yer
Sayfa Aralığı
87-106
Tam Metin (PDF)
Kategori
Makale Özeti
Kimyayı anlamak, gözle görülemeyen ve dokunulamayan kavramları algılama seviyesiyle ilişkili olduğundan birçok öğrenci için kimya anlaşılması zor bir bilim dalı olmuştur (Polat-Yaseen, 2012). Bu soyut kavramlar arasındaki en yaygın olarak bilinen atom ve yapısı konusudur. Öğrenciler atomun yapısını somutlaştırmak için zihinlerinde bir model oluşturmakta ve bu model de öğrenmelerini doğrudan etkilemektedir (Harrison & Tregaust, 1996). Bu bağlamda, mevcut çalışma ortaöğretim ve yüksek öğretim seviyesindeki öğrencilerin atom ile ilgili zihinsel modellerini belirlemeye yönelik olan mevcut araştırmaları inceleyerek, öğrencilerin atomun yapısını nasıl algıladıklarına dair bir portre oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu noktadan yola çıkarak öğrencilerin zihinsel modellerine yönelik ulusal ve uluslararası yayınlar taranmış ve çalışmalar içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Çalışmalara kronolojik açıdan bakıldığında atom ve yapısı ile ilgili öğrenci anlayışları üzerine olan çalışmalar, ilk olarak kavram yanılgıları çerçevesinde ele alınmış, son yıllarda ise öğrencilerin zihinsel modellerine odaklanmıştır. Öğrencilerin çizdikleri atom modellerinin şekline bakıldığında basit olarak küre veya çekirdeğin etrafında bulunan elektronlar biçiminde çizilmiş (Harrison, & Treagust, 1996; Griffiths, & Preston, 1992), ancak sınıf düzeyi arttıkça çizimlerde daha karmaşık modellerin de çizildiği ifade edilmiştir (Kurnaz, & Emen, 2013). Ek olarak, elektron bulutu modeli derslerde gösterilmesine rağmen az sayıda öğrenci bu şekli zihinsel modellerinde yansıtmıştır (Charlet-Brehelin, 1998). Ayrıca, öğrencilerin atom ve yapısı ile ilgili zihinsel modellerinin ele alındığı çalışmalar incelendiğinde, ortak bir sınıflandırma dili bulunmamaktadır. Diğer bir deyişle, aynı özellikleri taşıyan zihinsel bir model farklı araştırmacılar tarafından farklı şekillerde isimlendirilmiştir. Bu farklılıklar da öğrencilerin zihinsel modelleri ile ilgili genel bir desen oluşturmasını zorlaştırmaktadır. Diğer taraftan, zihinsel modellerine bakıldığında öğrenciler atomların çok küçük olmalarına rağmen çok güçlü mikroskoplarla görünebileceğine inanmakta (Charlet-Brehelin, 1998; Cokelez, 2012; Griffiths & Preston, 1992; Harrison & Treagust, 1996); bütün atomların aynı atom ağırlığına sahip olduğunu belirtmekte (Harrison, & Treagust, 1996; Griffiths, & Preston, 1992); atom ve molekülleri birbirinden ayırt etmekte zorlanmaktadır (Ben-Zvi, Eylon, & Silberstein,1988; de Vos, & Verdonk, 1996). Özellikle araştırmaların gerçekleştiği yıl aralığına bakıldığında, araştırmacılar yirmi yılı aşkın süredir benzer kavram yanılgılarını sistematik bir biçimde tanılayıp sonuçlarını paylaşmaktadır. Yukarıdaki bulgular incelendiğinde, öğrencilerin atom kavramını etkili bir şekilde öğrenmeleri için modellemeye sınıf içinde daha fazla yer verilmesi ve kavram yanılgılarını gidermeye yönelik ilgili müfredatlarda gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiği sonuçları çıkarılabilir.

Demirci, Sinem - Yılmaz, Ayhan - Şahin, Elvan, Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Atomun Yapısı ile İlgili Zihinsel Modellerine Genel Bir Bakış, Türkiye Kimya Derneği Dergisi, İstanbul, 1, 2016, 87-106, pdf.