(BİLDİRİ) Ergenlerde Öznel İyi Olmanın Yordayıcıları Olarak Karar Verme ve Problem Çözme

MAKALE

(BİLDİRİ) Ergenlerde Öznel İyi Olmanın Yordayıcıları Olarak Karar Verme ve Problem Çözme

Yazar/Hazırlayan
Makale Türü
Dergi Bölümü
Dergi Adı
Yıl
Yer
Kategori
Makale Özeti
1. Problem Durumu: Ergenlik, problem çözme, karar verme becerilerinin gelişmekte olduğu yaşamsal kararların verilmesinin gerektiği önemli bir dönemdir. Bu dönemde verilen kararlar ergenin yaşamını şekillendirmekte, genişletmekte veya sınırlandırabilmektedir (Çolakkadıoğlu ve Güçray, 2007). Ergenlikte yapılan seçimler, bireyin biyolojik ve ruh sağlığı, kariyeri, sosyal kabulu için hayat boyu öneme sahip olabilir (Galotti, 2001; Mann, Harmoni ve Power, 1989). Bu noktadan hareketle birey etkili kararlar verebiliyorsa bu durum bireyin yaşamından aldığı doyumunun artmasına kendini iyi hissetmesine; etkili kararlar veremiyorsa bu durum da bireyin yaşamın zorlaşmasına ve kendini kötü hissetmesine neden olabilmektedir. DeNeve (1999) öznel iyi olma gereksinimlerini en fazla dile getiren bireylerin yaşamlarındaki olayları kontrol edemedikleri duygusuna sahip olduklarını ifade etmektedir. Yaşamda etkili problem çözme ve karar verme becerilerine sahip olma öznel iyi olma için önemli bir etkendir. 2. Amaç: Araştırmada ergenlerin öznel iyi olmalarını karar vermede öz saygı, karar vermede kullandıkları başa çıkma stillerinin (umursamazlık, ihtiyatlı seçicilik, panik ve sorumluluk almama) ve problem çözme düzeylerinin ne düzeyde açıkladığını belirlemek amaçlanmıştır. 3. Yöntem: Araştırma 199’u kız (% 52.8), 178’i erkek (% 47.2) olmak üzere toplam 377 ergen üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya katılan ergenleri 14-18 yaşları arasında olup, yaş ortalaması 15.72’dir (Ss = 1.21). Araştırmada ergenlerin öznel iyi olma düzeylerini belirlemek amacıyla “Olumlu ve Olumsuz Duygu Ölçeği” (Watson, Clark ve Tellegen, 1988) ve “Yaşam Doyum Ölçeği” (Diener, Emmons, Larsen ve Griffin, 1985) kullanılmıştır. Ergenlerin karar verme düzeylerini ölçmek için, Mann, Harmoni ve Beswick (1989) tarafından geliştirilmiş, Çolakkadıoğlu (2003) tarafından Türkçe’ye uyarlanmış olan “Ergenlerde Karar Verme Ölçeği”, problem çözme düzeylerini ölçmek amacıyla ise “Problem Çözme Envanteri” (Heppner ve Petersen, 1982) kullanılmıştır. Elde edilen veriler aşamalı regresyon analizi kullanılarak çözümlenmiştir. 4. Bulgular: Aşamalı regresyon analizi sonucunda sırasıyla “problem çözme”, karar vermede “öz saygı” ve karar vermede kullanılan “ihtiyaçlı seçicilik” başa çıkma stilinin öznel iyi olmanın % 30.5’ini açıkladığı belirlenmiştir. 5. Öneriler: Okul psikolojik danışmanlarının gelişimsel rehberlik çalışmaları kapsamında programlarında öğrencilerin problem çözme ve karar verme becerilerini geliştirmeye yönelik bireysel ve grup çalışmalarına yer vermeleri önerilmektedir.

Önder, Fulya Cenkseven - Çolakkadıoğlu, Oğuzhan, (BİLDİRİ) Ergenlerde Öznel İyi Olmanın Yordayıcıları Olarak Karar Verme ve Problem Çözme, XVIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İzmir, 2009, .