Lise Öğrencilerinin Zorbalık Düzeylerinin Yordanması

TEZ

Lise Öğrencilerinin Zorbalık Düzeylerinin Yordanması

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
187265
Sayfa Sayısı
259
Tez Türü
Doktora
Tam Metin (PDF)
Kategori
Tez Özeti
Bu araştırmada, zorbalık türü olayların genel olarak ve öğrencilerin cinsiyetlerine göre okulun hangi alanlarında ve ne sıklıkta meydana geldiği saptanarak; öğrencilerin zorba kişilik, kendine güven ve zorbalıktan kaçınma düzeyleri cinsiyet, ailenin algılanan gelir düzeyi, algılanan akademik başarı durumu, hatalı davranışın sıklığı, yetişkin etkileri, özsaygı, sürekli öfke, öfkeyi dışa vurma, öfkeyi içte tutma ve öfkeyi kontrol etme düzeyi değişkenleri açısından açıklanmıştır. Araştırma, Ankara il merkezindeki altı resmi genel lisenin 9., 10. ve 11. sınıflarında eğitim gören 481'i kız ve 582'si de erkek olmak üzere toplam 1063 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada, öğrencilerin zorbalık düzeyleri araştırmacı tarafından geliştirilen ve üç alt ölçekten Zorba Kişilik, Kendine Güven ve Zorbalıktan Kaçınma oluşan öğrenci İlişkileri Tutum Ölçeği ile özsaygı düzeyleri Lise Öğrencileri İçin Özsaygı Envanteri (Güngör,1989) ile sürekli öfke düzeyleri ve öfkeyi ifade tarzları da Kendini Değerlendirme Ölçeği (Özer, 1999b) ile belirlenmiştir. Öğrenci İlişkileri Tutum Ölçeği'nin lise öğrencilerine yönelik geçerlik ve güvenirlik çalışmaları araştırmacı tarafından yapılmıştır. Öğrencilerin kişisel niteliklerine ilişkin bilgiler ise araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu ile elde edilmiştir. Her bir açıklanan değişken tek, açıklayıcı değişkenlerin de tümü birlikte istatistiksel işleme alındığı için de öğrencilerin Zorbalık Kişilik, Kendine Güven ve Zorbalıktan Kaçınma düzeyleri çoklu regresyon analizi yöntemi ile açıklanmıştır. Araştırmanın birinci alt problemi olan okulda zorbalığın genel olarak ve cinsiyete göre meydana geldiği alanlar ve sıklığına ilişkin bulgular incelendiğinde; zorbalığın % 72 ile okul içi ve % 28 ile de okul dışı alanlarda meydana geldiği görülmüştür. Zorbalığın meydana geldiği alanlar ve sıklığı, cinsiyet değişkeni temel alınarak incelendiğinde ise; erkek öğrencilerin, hem okul içi (okulun koridorları dışında), hem de okul dışı alanlarda kız öğrencilere göre, zorbalığın daha sık meydana geldiğini düşündükleri anlaşılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin Zorba Kişilik düzeylerinin en önemli açıklayıcıları olarak; öfkeyi dışa vurma düzeyi, cinsiyet, hatalı davranışın sıklığı, özsaygı düzeyi ve öfkeyi içte tutma düzeyi değişkenleri saptanmış ve açıklayıcı değişkenlerin tümünün birlikte öğrencilerin Zorba Kişilik düzeylerinin % 23'nü açıkladıkları anlaşılmıştır. Öğrencilerin Kendine Güven düzeylerinin en önemli açıklayıcıları olarak, özsaygı düzeyi, öfkeyi kontrol etme, öfkeyi dışa vurma ve sürekli öfke düzeyi değişkenleri belirlenmiş ve açıklayıcı değişkenlerin tümünün birlikte öğrencilerin Kendine Güven düzeylerinin % 24'nü açıkladıkları saptanmıştır. Öğrencilerin Zorbalıktan Kaçınma düzeylerinin en önemli açıklayıcıları olarak da; öfkeyi kontrol etme düzeyi, yetişkin etkileri, öfkeyi içte tutma düzeyi ve sürekli öfke düzeyi değişkenleri saptanmış ve açıklayıcı değişkenlerin tümünün birlikte öğrencilerin Zorbalıktan Kaçınma düzeylerinin %19'nu açıkladıkları görülmüştür. Araştırmada ele alınan diğer bağımsız değişkenlerin ise, öğrencilerin Zorba Kişilik, Kendine Güven ve Zorbalıktan Kaçınma düzeylerinin önemli bir açıklayıcısı olmadıkları görülmüştür. Elde edilen bulgular, lise öğrencileri için olası okul zorbalığını önleme ve müdahale etmeye yönelik yöntemlerin neler olması gerektiğine ilişkin önemli ipuçları vermektedir. Bu bulguları netleştirecek başka araştırmalara gereksinim olmasına karşın çalışmanın bulguları; okulda zorbalığı önleyebilmek ve durdurabilmek için geçerli olabilecek yöntemler konusunda da kapsamlı bir yaklaşım kullanılmasına yönelik destek sağlamaktadır. Bu tür bir yaklaşım özellikle okul içi alanlar öncelikli olmak üzere; hem okul içi, hem de okul dışı alanlarda yetişkin gözetimini artırma, öğrencilere öfkelerini kontrol edebilme ve uygun bir biçimde ifade edebilme becerisi kazandırma, öğrencileri çatışma durumlarında saldırganlık içermeyen yöntemleri kullanmaya teşvik etme ile anti-sosyal kişilik yapısına sahip öğrencilere psikolojik destek sağlama, öğrencilerin özsaygı gelişimlerini destekleyici ve kolaylaştırıcı bir okul ve sınıf ortamı oluşturma ve olumsuz yetişkin etkilerini en aza indirmeye yönelik programların hazırlanması ve uygulanmasını gerektirmektedir.

Koç, Zihni, Lise Öğrencilerinin Zorbalık Düzeylerinin Yordanması, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2006, Doktora, pdf.