Müzelerin Lise Öğrencilerinin Tarih Dersi Başarıları ve Hatırda Tutma Becerileri Üzerindeki Etkileri Cengiz EPİK Bu araştırmanın amacı, müzeciliğin tarihsel gelişimine ışık tutmak, müzelerin eğitici rollerini ortaya koymak, müze gezilerinin ve müzelerde uygulanan eğitsel etkinliklerin lise öğrencilerinin tarih dersi başarıları ve hatırda tutma becerileri üzerindeki etkilerini incelemektir. Bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın birinci bölümünde, müzeciliğin tarihçesi ve müzelerin eğitim işlevi konusunda bir literatür taraması yapılmıştır. Araştırma bu yönüyle tarihsel araştırmalar sınıfına girebilir. Öte yandan çalışmanın diğer bölümlerinde temel amaç, müzelerin lise öğrencilerinin tarih dersi başarıları ve hatırda tutma becerileri üzerindeki etkilerini ortaya koymak olduğundan, bu yönüyle de deneysel araştırmalar sınıfına dahil edilebilir. Çalışmanın birinci bölümünde; müze kavramı üzerinde durulmuş, müze türleri ve müzenin işlevleri konusunda bilgi verilmiştir. Sonrasında dünyada ve özellikle de Türkiye'de müzeciliğin tarihsel gelişimine değinilmiştir. Bu kısımda; dünyada ve Türkiye'de ilk müzenin kurulması ve müzecilik alanında meydana gelen gelişmeler tarihsel bir bakış açısıyla günümüze kadar getirilmektedir. Ayrıca, müzelerin eğitici rolleri ortaya konulmaya çalışılmış ve müzelerden öğretme ve öğrenme ortamı olarak eğitimde, özellikle de tarih eğitiminde, nasıl yararlanılabileceği sorusu cevaplandırılmaya çalışılmıştır. Bu araştırmanın deneysel bölümü, 2003-2004 öğretim yılı II. döneminde Güzelbahçe ÎMKB Endüstri Meslek Lisesi'nin 9. sınıflarında -tarih derslerinde- uygulanmıştır. Dersler, deney gurubu öğrencileri için müzelere özgü çeşitli öğretme ve öğrenme etkinlikleriyle izmir Etnografya Müzesi'nde, kontrol gurubu öğrencileri için ise, geleneksel yöntemlerle doğal sımf koşullarında işlenmiştir. Her iki sınıfta da Milli Eğitim Bakanlığı müfredatı dışından seçilen "Unutulmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Türk El Sanatları" ünitesi konu olarak verilmiştir. Araştırmanın verileri, deneysel işlemlerden önce ve sonra, üniteyle ilgili 45 maddelik basantesti uygulanarak toplanmıştır. Elde edilen veriler, ortalama, standart sapma, bağımlı ve bağımsız guruplar için t istatistiği, varyans analizi ve tukey HSD testi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın bulgularına göre ulaşılan sonuçlar şunlardır: 1 1. Müzelerin, ilk kurulduğu yıllardan 20. yüzyılın ortalarına kadar devam eden süreçte en önemli görevleri; kültürel değerleri toplamak, depolamak, korumak, belgelemek ve sergilemek iken sonraları bu görevleri araşma, topluma estetik duygusunun kazandırılması, geçmişin, bugünün ve geleceğin açıklanması ve halkın eğitilmesi de girmiştir. 2.Tarih dersindeki bir konuyu, -derste anlatılan konunun müzedeki koleksiyonların anlattığı konuyla örtüştüğü durumlarda- çeşitli öğretme ve öğrenme yöntemleriyle müzede işleyen deney gurubunun başarısının, aynı konunun geleneksel yöntemlerle sınıfta işlendiği kontrol gurubunun başarısından daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Buna göre, müzelerden bir ders ortamı olarak tarih derslerinde yararlanılması, öğrencilerin başarısını artırmakta, bilişsel becerilerini geliştirmektedir. 3. Tarih derslerinin, çeşitli öğretme ve öğrenme yöntemleriyle müzelerde işlendiği deney gurubundaki kalıcılık düzeyi, aynı dersin geleneksel yöntemlerle sınıfta işlendiği kontrol gurubuna göre daha fazla çıkmıştır.