Disiplin Cezası Almış Öğrencilerde Problem Çözme Becerileri ve Benlik İmgesi

MAKALE

Disiplin Cezası Almış Öğrencilerde Problem Çözme Becerileri ve Benlik İmgesi

Yazar/Hazırlayan
Makale Türü
Dergi Bölümü
Dergi Adı
Sayı No
49/A
Yıl
Yer
Sayfa Aralığı
1-12
Tam Metin (PDF)
Kategori
Makale Özeti
Problem Durumu: Ergenlik döneminde gençler fizyolojik değişikliklerle baş etmek, bilişsel farkındalıkla bütünleşmek, otokontrol kazanmak, sosyal roller geliştirmek, meslek seçimi, gelecek planı yapmak ve yetişkin rolüne hazırlanmak için birçok stresörlerle baş etmek durumundadır. Düşük sosyo-ekonomik düzey, kötü yaşam koşulları, ihmal edilme ve sevgiden yoksun bırakılma ergenin etkili baş etme yöntemleri geliştirmesine engel olmaktadır. Bu stresörlerle baş edemeyen ergen, olumlu ve kabul edilebilir davranış biçimi sergileyememekte, bu durum da onun suça yatkınlığını artırmaktadır. Ergenin farklı olma çabaları, yetişkinleri veya otoriteyi takmamaları, başkalarının bakış açılarını anlamamakta zorlanmaları, zaman zaman kendine özgü iç dünyalarında yaşamaları gibi sorunlar veya konular ergenin kimlik oluşturma süreciyle ilgilidir. Bu durum ergenin disiplin sorunu yaratacak davranışlarda bulunma olasılığını arttırır. Ergenlik döneminde okul toplumsallaşmada önemli bir rol oynar ve okulda cezayı gerektiren davranışta bulunan çocukların eğitimi yarım bırakma ve akademik başarılarının düşük olma riski vardır. Bu tarz davranışların nedenlerini anlamak ve önleyici tedbirler almak çok önemlidir. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın amacı okulda disiplin cezası almış lise öğrencilerinin problem çözme becerileri ve benlik-imgesinin ceza almamış olanlarla karşılaştırılmasıdır. Araştırmanın Yöntemi: Araştırma KKTC'de 6 lisede yapılmıştır. Bu okullarda disiplin cezası (kınama veya uzaklaştırma) almış 323 öğrenci vardı, bu öğrencilerin arasından 102 öğrenci rastgele seçilmiştir. Kontrol grubu olarak disiplin cezası almamış, benzer aile yapısına sahip 102 öğrenci alınmıştır. Uygulanan soru formu sosyo-demografik özeliklerle ilgili sorular ve 'Problem Çözme Envanteri-PÇE' ve 'Offer Benlik İmgesi Ölçeği-OBİÖ' sorularından oluşuyordu. Araştırmanın Bulguları: Çalışmaya katılan 204 öğrencinin 130'u erkekti (%63.7). 40 tanesi kınama, 62 tanesi uzaklaştırma cezası almıştı. 2'si (%1.0) 9. sınıf, 84 tanesi (%41.4) 10. sınıf, 64'ü (%31.5) 11. sınıf ve 53 tanesi (%26.1) 12.sınıftaydı. Yaş ortalamaları 16.47±1.14 (14-20 arasında). 69 tanesinin (%33.8) sınıf tekrarı vardı. Disiplin cezası alan ve almayan iki grup karşılaştırıldığında ailelerin gelir düzeyi (p=0.314), kardeş sayısı (p=0,367), anne-babanın birlikte ya da ayrı yaşaması (p=0.634) ve anne-babanın meslek dağılımı açısından (sırasıyla p=.806, p=.620) fark yoktu. Grupların PÇE-toplam ve OBİÖ-toplam puan ortalamaları Student t-testi ile karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmadı (sırasıyla p= .695 ve p=.244). Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında disiplin cezası almış öğrencilerin 'OBİÖ-aile ilişkileri', 'OBİÖ-baş etme gücü' ve 'OBİÖ-kişisel değerler' alt ölçek puan ortalamaları anlamlı olarak daha yüksek bulundu (sırasıyla p=.020, p=.022, p=.037). Disiplin cezası almış olan öğrencilerin akademik başarısı daha düşüktü (p=.002), daha fazla sınıf tekrarı vardı (p=.016) ve kontrol grubuna göre yaş ortalamaları daha yüksekti (p=.041). Disiplin cezası alan grupta erkek öğrenciler anlamlı olarak daha fazla sayıdaydı (p=.003). Babalarının ve annelerinin eğitim düzeyi kontrol grubuna göre daha yüksekti (sırasıyla p=.016 ve p=.047). Araştırmanın Sonuçları ve Öneriler: Çalışmamızda disiplin cezası alan öğrencilerde sınıf tekrarı daha fazla, yaş ortalamaları daha yüksek, akademik başarıları daha düşüktü. Farklı çalışmalarda suç işlemiş çocuklarda sınıfta kalma, ders başarısızlığı yüksek, devam oranı düşük bulunmuştur ve suç işleyen çocukların okulda daha fazla disiplin cezası aldığı tespit edilmiştir. Çalışmamızda disiplin cezası alanlar arasında erkek oranı daha yüksektir. Suçlu çocuklarda ve okullarda zorbalık yaygınlığı araştırmalarında zorba cinsiyeti de daha fazla erkek olarak bildirilmektedir. Araştırmayı yaptığımız okulların dört tanesinde bütün öğrenci kayıtları incelendiğinde kayıtlı 2327 öğrenci olduğu, bunların 629 tanesinin (%27) Türkiye vatandaşı olduğu bulunmuştur. Halbuki disiplin cezası almış 255 öğrenci arasında 152 kişi (%59.6) Türkiye vatandaşıdır. Bu rakamlar bize göçün adaptasyon ve uyum problemleri üzerindeki olumsuz etkisini göstermektedir. Çalışmamızda disiplin cezası almış öğrencilerin anne ve babalarının eğitim düzeyi anlamlı olarak daha yüksekti. Farklı çalışmalarda suçlu çocukların ailelerinde düşük eğitim düzeyi bildirilmektedir. Ancak KKTC'de 2137 tane 6-7-8. sınıf öğrencisi arasında yapılan okulda zorbalık yaygınlığı çalışmasında da zorbaların ailelerinin eğitim düzeyi kurban veya zorba/kurbanlardan yüksek bulunmuştur. Disiplin cezası almış çocukların problem çözme yeteneği ve benlik imgesi ceza almamış olanlara göre farklı bulunmamıştır, hatta OBİÖ alt ölçeklerinde (aile ilişkileri, baş etme gücü ve bireysel değerler) daha yüksek puan almıştır. Gerek KKTC'de yapılan zorbalık yaygınlığı çalışmasında, gerek birçok başka çalışmada zorbaların benlik değeri yüksek bulunmuştur, ancak bununla tezat sonuç veren çalışmalar bulunduğunu da belirtmek gerekir. Ergenlik kişinin hayatında aşması gereken birçok ödev-meydan okuma içeren bir dönemdir. Bedende gerçekleşen hızlı değişikliklere adapte olmak, kimlik arayışı, kişinin yeteneklerini keşfetmesi, meslek seçimi, arkadaş ilişkileri, bir yandan özgürce hareket etme isteği diğer tarafta anne-babanın desteğine hala ihtiyaç duymak bunlardan bazılarıdır. Psikolojik faktörlerin yanı sıra, anne-baba tutumu, okul ortamı, sosyo-kültürel faktörler gibi çevresel faktörler de bu dönemin rahat aşılıp aşılmayacağını belirleyecektir. Okul çocukların toplumsallaşmasında önemli bir imkan sunar, sadece başkaları ile temas etmeyiz, toplum kurallarını da öğreniriz. Eğer ergenler farklı nedenlerle bu dönemin ödevlerini gerçekleştiremezlerse, davranış problemleri yaşamaya başlarlar ve bunlar zaman içinde okulda disiplin cezası gerektirecek davranışlar gibi toplumsal uyum problemlerine dönebilir. Disiplin cezası gerektiren davranışlarla baş etmede önleyici tedbirler ele alınmalıdır. Bunlar hem ergenlerin suça yönelmesini önlemeye dönük, hem de suça yönelmiş ergenlerin yeniden kazanılmasına dönük tedbirler olmalıdır. 'Yaşam becerileri eğitim programı' alınabilecek tedbirlerden biridir. Bu program dahilinde kendini ortaya koyma, stresle baş etme, sosyal becerileri geliştirme gibi konular ele alınmaktadır. Okulda gerçekleştirilecek müzik, tiyatro, spor gibi 'ders dışı etkinlikler' öğrencilerin boş zamanlarını dolduracak ve yeteneklerini geliştirmelerini sağlayacaktır. Okullarda 'psikolojik danışma ve rehberlik merkezlerinin' etkin kullanımı öğrencilerin problemlerini çözmeleri, hem de problemlerden uzak kalmaları konusunda katkı koyabilecektir. Okulda düzenlenecek atölye çalışmaları ile 'öğretmen-öğrenci-veli iletişimi' güçlendirilebilir, anne-babalara çocuklarına daha iyi destek olabilmeleri için eğitim verilebilir. Disiplin yönetmeliğinin amacı ceza vermek değil, davranış değişikliği oluşturmak, okula dönük olumlu tutum geliştirmesini sağlamak olmalıdır. Okulda alınacak bu tedbirlerin yanı, özelikle yoksul bölgelerde gençlik merkezleri kurularak ergenlerin psikososyal gelişimini destekleyecek boş zaman etkinlikleri için imkan tanınabilir, bu özelikle göçmen ailelerin çocuklarının geldikleri yeni kültüre daha hızlı uyum sağlamasını sağlayacaktır.

Bolkan, Asuman - Çakıcı, Ebru - Çakıcı, Mehmet, Disiplin Cezası Almış Öğrencilerde Problem Çözme Becerileri ve Benlik İmgesi, Eğitim Araştırmaları Dergisi, Ankara, 49/A, 2012, 1-12, pdf.