Ortaöğretim Öğrencileri İçin Profesyonel Psikolojik Yardım Almaya Yönelik Tutum Ölçeği

MAKALE

Ortaöğretim Öğrencileri İçin Profesyonel Psikolojik Yardım Almaya Yönelik Tutum Ölçeği

Yazar/Hazırlayan
Makale Türü
Dergi Bölümü
Dergi Adı
Sayı No
47
Yıl
Yer
Sayfa Aralığı
59-76
Tam Metin (PDF)
Kategori
Makale Özeti
Problem Durumu: Ergenlik dönemi, duygusal ve davranış sorunların en çok yaşandığı dönemdir. Ergen, bedensel değişimlere uyum sağlama çabalarının yanı sıra "ben neyim, nasıl biri olmalıyım" gibi kişiliğim geliştirmeye yönelik sorulara cevap aramaya çalışır. Ergen içinde bulunduğu bu zor dönemde kimi zaman tek başına yolunu bulamayabilir. Anne ve baba çoğunlukla bu dönemde ergen için referans kaynağı değildir. Ergen sorunlarıyla başa çıkmada çoğunlukla arkadaşlardan yardım isteyebilir. Ancak, ergen ailesinden ve arkadaşlarından yardım istese de, bu yardım profesyonel psikolojik yardımın yerini tutamaz. Bu nedenle, okullarda görevli psikolojik danışmanlar, profesyonel psikolojik yardım için çok önemli bir kaynak durumundadırlar. Araştırmalar, yaşadıkları problemler göz önünde bulundurulduğunda ergenlerin çok azının profesyonel psikolojik yardım almaya yöneldiklerini göstermektedir. Ergenin profesyonel psikolojik yardıma ilişkin tutumları, yardımı talep etme davranışını da belirleyebilmektedir. Profesyonel psikolojik yardıma ilişkin, etiketlenmek kaygısı ya da psikolojik yardımın işe yaramayacağına ilişkin genel önyargılar, yardımı isteme davranışının önüne geçebilmektedir. Oysa bu dönemin kişilik gelişimi için kritik ve sonraki gelişim dönemleri için hazırlayıcı olması, uzman yardımının önemini bir kat daha artırmaktadır. Alan yazın incelendiğinde, "profesyonel psikolojik yardıma ilişkin tutumları" belirlemeye yönelik ölçeklerin geliştirildiği görülmektedir. Ancak, Türk kültürüne özgü geliştirilen ölçeklerin üniversite öğrencilerine yönelik olduğu, orta ergenlik dönemindeki ortaöğretim öğrencilerine yönelik bir ölçek olmadığı görülmektedir. Oysa uzman bir kişiden psikolojik yardım isteme, hem yaşa hem de kültüre bağlı olarak değişmektedir. Erken yaşlarda profesyonel psikolojik yardıma yönelik tutumların belirlenmesinin, profesyonel psikolojik yardımın talep edilmesi önündeki engellerin kaldırılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca, profesyonel psikolojik yardım arama davranışının kültürden kültüre değişmesi, farklı kültür ve yaş gruplarına yönelik ölçeklerin geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. Araştırmanın Amacı: Araştırmanın amacı, orta öğretim öğrencileri için profesyonel psikolojik yardım aramaya yönelik tutum ölçeği (PYATÖ) geliştirmektir. Yöntem: Bu çalışmada üç çalışma grubu kullanılmıştır. Birinci grupta yaşları 15-18 arasında değişen toplam 336 ortaöğretim öğrencisi yer almıştır. Birinci gruptan elde edilen veriler üzerinde açıklayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. İkinci grupta yaşlan 14-18 arasında değişen toplam 350 öğrenci yer almış ve bu gruptan elde edilen verilerle açıklayıcı faktör analizi yapılmıştır. Üçüncü grupta yaşları 150 öğrenci yer almış ve bu gruptan elde edilen veriler üzerinde test tekrar test güvenirliği hesaplanmıştır. Bulgular: Ölçeğin yapı geçerliğini ortaya koymak için yapılan açıklayıcı faktör analizi sonucunda, "psikolojik yardıma inanç ve güven", " psikolojik yardıma almaya kapalılık", ve"psikolojik danışmana ve sürece ilişkin inançsızlık" olmak üzere üç faktörlü bir yapı ortaya konmuştur. Açıklayıcı faktör analizi sonrasında üç boyutta yer alan 15 maddenin faktör yükleri .54 ile .76 arasında değişmektedir. Bu üç boyut toplam varyansın yaklaşık % 53' ünü açıklamaktadır. Gözlenen açıklama oranının kabul edilebilir düzeyde olduğu görülmektedir. PYATÖ için kurulan üç faktörlü ölçme modeli, doğrulayıcı faktör analizi ile test edilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarından elde edilen uyum istatistikleri RMSEA (0,062), SRMR (0,050), GFI (0,93), AGFI (0,90), NFI (0,96), CFI (0,98) olarak bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar model veri uyumunun sağlandığını göstermektedir. Ölçekte yer alan maddelerin; madde toplam korelasyon katsayıları .41 - .57 arasında değişmektedir. Ölçekteki maddelerin madde toplam korelasyon katsayıları; birinci boyutta .46 - .52, ikinci boyutta .45 - .57 ve üçüncü boyutta .41 - .43 arasında değişmektedir. Ölçekteki tüm maddelerin madde toplam korelasyonları .30'un üzerinde olduğundan, tüm maddelerin testin bütünü ile tutarlılık gösterdiğine karar verilmiştir. Ölçeğin,; alt %27 ve üst %27 de yer alan grupların madde ortalama puanları için hesaplanan t değerleri p < 0.000 düzeyinde anlamlıdır. Ölçeğin güvenirliğine ilişkin olarak, ölçeğin iç tutarlığı için Cronbach Alpha katsayısı hesaplanmıştır. Buna göre, ölçeğin bütünü için Cronbach Alpha katsayısı .85'dir. Ölçeğin kararlılık düzeyi test tekrar test yöntemi ile hesaplanmıştır. Ölçek, 15 gün arayla 150 öğrenciye iki kez uygulanmıştır. Test-tekrar test yöntemiyle elde edilen kararlılık katsayısı .83' olarak bulunmuştur. Ölçeğin tamamından yüksek puan almak profesyonel psikolojik yardıma yönelik olumlu, düşük puan almak ise olumsuz tutumun ifadesidir. Ölçekten minimum 15, maksimum 75 puan alınabilecektir. Ölçekte yer alan, 1,3,4,6,7,9,11,12 ve 14. maddeler tersine puanlanmaktadır. Sonuç ve Öneriler: İlgili alan yazın incelendiğinde, Türk Kültürüne özgü profesyonel psikolojik yardım aramaya yönelik tutum ölçeklerinin üniversite öğrencileri için olduğu görülmektedir. Bu çalışmada, ortaöğretim öğrencileri için profesyonel psikolojik yardım aramaya yönelik tutum ölçeği geliştirilmiştir. Ölçeğin geçerlik ve güvenirliğine ilişkin bulgular ölçeğin psikometrik özelliklerinin kabul edilebilir düzeyde olduğunu ortaya koymaktadır. Ortaöğretim kurumlarında görev yapan psikolojik danışmanlar PYATÖ'ni kullanarak ortaöğretim öğrencilerinin, profesyonel psikolojik yardıma yönelik tutumlarını belirleyebileceklerdir. Böylece, öğrencilerin profesyonel psikolojik yardım aramaya yönelik olumsuz tutumlarının ortadan kaldırılması için grup rehberliği çalışmaları yapılabilir. Bu sayede, ortaöğretimde yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik faaliyetlerinden daha çok sayıda öğrencinin faydalanması sağlanabilir. Ayrıca, ortaöğretim yıllarında profesyonel psikolojik yardım aramaya yönelik olumsuz tutumlar ortadan kaldırıldığında, sonraki öğretim kademelerinde bu öğrenciler profesyonel psikolojik yardım arama konusunda daha olumlu tutum sergileyebilirler. PYATÖ ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin sene sonu değerlendirmesinde de kullanılabilir. Ayrıca psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışmalar yapan akademisyenler; öğrencilerin profesyonel psikolojik yardım aramaya yönelik tutumlarını çeşitli değişkenler açısında incelemek amacıyla bu ölçeği kullanabilirler. Bunun yanı sıra, PYATÖ'nin uyum geçerliği yapılabilir ve psikometrik özellikleri farklı örneklem gruplarında (farklı gelişim düzeyleri, SED, meslek grupları gibi) incelenebilir.

Baltacı, Hülya Şahin, Ortaöğretim Öğrencileri İçin Profesyonel Psikolojik Yardım Almaya Yönelik Tutum Ölçeği, Eğitim Araştırmaları Dergisi, Ankara, 47, 2012, 59-76, pdf.