Bu çalışmada Türkiye'de yaşayan etnik gruplardan biri olan üçüncü kuşak Karaçaylılardaki düzenek kaydırımını saptamaya çalıştık. Bunun için 19-35 yaş arası dört erkek, altı kadından örnekleme yoluyla bir grup oluşturulmuştur. Bu betimleme iki temel modele dayandırılmıştır. Birincisi Lesley Miiroy'un (1980) Toplumsal İlişkiler Kuramı' (Social Network Theory), diğeri de dil değiştirme konusundaki terimlere daha detaylı bir açıklama getiren Lars Johanson'un 1993'de yazdığı 'Göçmen Türklerdeki Düzenek Kopyalaması' (Code-copying in Immigrant Turkish) adlı makalesinde ortaya koyduğu modeldir. Miiroy'un kuramında (1980), bireyin toplumsal ilişkilerinin kullandığı dilde belirleyici bir unsur olduğu ve dil ile bu ilişkiler ağı arasında sıkı bir bağ bulunduğu savunulmaktadır. Johanson (1993) ise diller ve dil türleri arasındaki etkileşimi sesletim, sözcük ve tümce düzeyindeki değişimler açısından inceleyen bir model ortaya koymuştur. Bu çalışmada amaç, ölçümü Türkçe'nin Karaçay'ca üzerindeki güçlü etkisini, ve aynı dil topluluğu içerisindeki toplumsal ilişkiler ile dil kullanımı arasındaki bağı, ' üçüncü kuşak Karaçaylarda değişik dilbilimsel seviyelerdeki dil değiştirimini örneklemek yoluyla betimlemeye çalışmaktır. Temel sayıltımız ise üçüncü kuşak Karaçaylarda, Karaçayca'nın kullanımının ölçünlü Türkçe'nin de etkisiyle giderek azaldığı, bunda ise toplumsal ilişkilerin belirleyici bir rol oynadığıdır. Birinci bölümde bu tezde kullanılan kuram ve model açıklanmış, kullanılan yöntem ile birlikte sayıltı ve amaçlar ortaya konmuştur. İkinci bölümde dil ve dil türleri, dil ile lehçe arasındaki ayırım, çift dillilik, dil toplulukları, toplumsal ilişkiler kuramı, düzenek kaydırımı, Türkçe ve diğer Türk dillerinin sınıflandırılması ve Karaçayca'nın bu sınıflandırılmadaki yeri ile Karaçay dili ve Karaçaylılar hakkında kısa bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde toplumdilbilimsel açıdan elde edilen veriler doğrultusunda, deneklerin toplumsal ilişkileri irdelenmiş ve şema halinde bu ilişkiler ağlan ile buIll ilişkilerde kullanmayı tercih ettikleri dil, ölçünlü Türkçe ve/ya da Karaçayca, belirlenmeye çalışılmıştır. Dördüncü bölümde ise bu veriler dilbilimsel yönden sesletim, sözcük ve tümce düzeyinde ele alınmış ve çalışma grubu olan üçüncü kuşak Karaçay'lardaki düzenek kaydınmı örnekleriyle betimlenmeye çalışılmıştır. V. Bölüm olan sonuç bölümünde ise elde edilen sonuçlar özetlenmiştir. Genelde deneklerin toplumsal ilişkiler ağlan ile dil kullanımları arasında bir ilişki olduğu görülmüştür. Ancak bu ilişki beklenen düzeyde değildir. Daha basit ilişkiler ağına sahip olan köyde yaşayan deneklerdeki düzenek kaydınmı ile daha geniş ağa sahip, eğitim düzeyi daha yüksek ve kentte yaşayan deneklerin düzenek kaydınmı arasında çok büyük bir ayrım olmadığı görülmüştür. Bu da iki dil arasındaki yüksek etkileşim düzeyine ve çevresel etkenlere bağlanabilir.