15-17 Yaş Arası Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Koruyucu ve Risk Faktörleri Açısından İncelenmesi

TEZ

15-17 Yaş Arası Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Koruyucu ve Risk Faktörleri Açısından İncelenmesi

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Anabilim Dalı
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
206023
Sayfa Sayısı
170
Tez Türü
Doktora
Tam Metin (PDF)
Kategori
Tez Özeti
Ergenlik dönemi, gençlerin riskli davranışları denemeye ve bunların olumsuz sonuçlarına maruz kalmaya çok daha fazla açık oldukları bir dönemdir. Son yıllarda yapılan çalışmalar, ergenlik döneminde problem davranışların görülme sıklığında artış olduğunu göstermektedir. Problem davranışlar, toplum normları tarafından uygun görülmediği için dikkati çeken ve çeşitli sosyal kontrol mekanizmalarının devreye girmesine neden olan davranışlardır. Ergenler için bu davranışların, arkadaşlar tarafından kabul görme vb. işlevsel bir yanı bulunmaktadır. Ancak problem davranışlar bir yandan ergenin kişisel ve sosyal uyumunu engellerken diğer yandan ergenin fiziksel sağlığını da olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu araştırmanın amacı 15-17 yaş arası ergenlerde görülen problem davranışlar ile koruyucu faktörler ve risk faktörleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma kapsamında problem davranışların sosyo-demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmiştir. Bu araştırmada, problem davranışların değerlendirilmesinde, koruyucu ve risk faktörlerinin belirlenmesinde Jessor ve Jessor (1977) tarafından geliştirilmiş olan Problem Davranış Teorisi esas alınmıştır. Problem Davranış Teorisi'ne (PDT) göre problem davranışlar sigara kullanımı, alkol kullanımı, uyuşturucu madde kullanımı, anti-sosyal davranışlar ve erken yaşta cinsel ilişkiye girme olarak sınıflandırılmaktadır. PDT, problem davranışların açıklanmasında kişilik sistemi, algılanan sosyal çevre ve davranış sistemi olmak üzere üç sistemden ve her bir sistem içerisinde yer alan koruyucu ve risk faktörlerini ele almaktadır. PDT'ye göre risk faktörleri, problem davranışlarla ilgilenme olasılığı arttıran faktörler olarak tanımlanırken, koruyucu faktörler problem davranışlarla ilgilenme olasılığını azaltan faktörler olarak tanımlanmaktadır. Araştırmaya zmir il merkezinde ortaöğretim kurumlarına devam eden 1237 öğrenci katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak PDT'yi test etmek amacıyla geliştirilmiş olan Ergen Sağlığı ve Gelişimi Envanteri kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 11.0 paket programından yararlanılarak frekans dağılımları ve Pearson Korelasyon Katsayısı Tekniği, t-testi, Tek Yönlü Varyans Analizi Tekniği ve Hiyerarşik Regresyon Analizi Tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, ergenler arasında problem davranışların görülme sıklığının yüksek düzeyde olduğunu ve problem davranışlar arasında düşük düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğunu ortaya koymuştur. Koruyucu faktörlerin, problem davranışlar ile arasında negatif yönde düşük ve orta düzeyde anlamlı ilişkiler olduğu; risk faktörlerinin ise problem davranışlar ile arasında pozitif yönde düşük ve orta düzeyde ilişkiler olduğu görülmüştür. Hiyerarşik Regresyon Analizi sonucuna göre, problem davranışların koruyucu faktörler ve risk faktörleri tarafından yordanmasında kişilik sistemi içerisinde yer alan koruyucu ve risk faktörlerinin, algılanan çevre sistemi ve davranış sistemi içerisinde yer alan faktörlere göre problem davranışları yordama gücünün daha fazla olduğu belirlenmiştir. Problem davranışlar sosyo-demografik değişkenler açısından değerlendirildiğinde ise problem davranışların görülme sıklığının cinsiyete göre farklılaştığı; yaşın ve sınıf düzeyinin artması ile birlikte problem davranışların görülme sıklığında bir artış olduğu, annenin eğitim düzeyinin düşmesi ve annenin ölmüş olması ile problem davranışların görülme sıklığında bir artış olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak yapılacak önleme çalışmaları ile risk faktörleri azaltılırken, koruyucu faktörlerinde güçlendirilmesi, ergenlerin sağlıklı davranışlarının ön plana çıkmasına yardımcı olabilir.

Siyez, Diğdem Müge, 15-17 Yaş Arası Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Koruyucu ve Risk Faktörleri Açısından İncelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2006, Doktora, pdf.