Bu araştırmanın amacı öğrencilerin, okul müdürlerinin ve rehber öğretmenlerin okullarda yaşanan zorbalık davranışlarına ilişkin algılarını belirlemektir. Araştırmanın alt amaçları ise, zorba veya kurban olmanın seçilmiş bazı kişisel ve ailevi değişkenlerle ilişkisini ve öğrencilerin zorbalık yapma veya maruz kalma durumundaki duygusal ve davranışsal tepkilerini belirlemektir. Ayrıca okul müdürleri ve rehber öğretmenlerin zorbalık ve önlenmesi konusundaki düşünceleri ve deneyimlerini ortaya koymaktır. Bu amaçla, hem nitel hem de nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı bu araştırmanın evrenini 2006– 2007 öğretim yılında Erzurum ve Malatya illerinde genel liselere devam eden öğrenciler oluşturmuştur. Ayrıca örneklem okulların okul müdürleri ve rehber öğretmenleri ile Doğu Anadolu Bölgesinin üçüncü büyük ili olan ve kültürel nedenlerle veri çeşitliliği sağlayacağı düşünülen Van ilinden aynı yöntemle belirlenen üç okulun müdürü ve rehber öğretmeniyle de görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini illerde Milli Eğitim Müdürlüklerinin yardımı ile belirlenen bir alt, bir orta ve bir de üst sosyoekonomik düzeyi temsil eden üçer lisenin her kademesinden ikişer sınıf oluşturmaktadır. Örneklem okulların müdür ve rehber öğretmenleriyle araştırmacı tarafından önceden belirlenmiş sorular esas alınarak yüz yüze görüşmeler yapılmış ve öğrencilere de araştırmacı tarafından geliştirilen “Liselerde Akran Zorbalığı Tanı Ölçeği” uygulanmıştır. Ayrıca okulların son bir yılını içeren “Disiplin Kurulu Kararları” da karşılaştırmalar yapmak üzere kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesi, SPSS 10.0 paket programından yararlanılarak yapılmıştır ve bütün çözümlemeler için hem parametrik hem de nonparametrik testler uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular aşağıda özetlenmiştir: • Genel lise öğrencilerinin en çok maruz kaldıkları ve uyguladıkları zorba davranışlar şu başlıklar altında toplanmıştır: “Saldırı Aleti Kullanmak veya Tehditle Zorbalık”, “Sözel Zorbalık”, “Sanal ve Cinsel Zorbalık”, “Basit Fiziksel Zorbalık”, “Duygusal Zorbalık” ve “Ağır Fiziksel Zorbalık”. • Akranları tarafından zorbalığa uğradığını belirten genel lise öğrencilerinin oranı yüzde 18,3 iken akranlarına zorbalık yaptığını ifade eden öğrenci oranı yüzde 15,2; okulda zorbalığa tanık olduğunu ifade eden öğrenci oranı ise yüzde 56,9 olarak bulunmuştur. • “Sözel Zorbalık”, öğrenciler arasında en yaygın görülen zorbalık türüdür. Zorba davranışların uygulanması ve maruz kalınması bakımından cinsiyet önemli bir faktördür. Bütün zorbalık türlerini erkek öğrenciler kız öğrencilerden daha çok uygulamaktadır. • Öğrencilerin zorba davranışlar uygulamasında ve maruz kalınmasında okul başarı durumu önemli bir etkendir. “Başarılı” öğrencilerin, bütün zorbalık türlerine “okul başarısı “orta” veya “başarısız” olan öğrencilerden daha az başvurdukları ve maruz kaldıkları görülmüştür. • Anne-babanın bir arada veya ayrı olması öğrencilerin zorba davranışlar göstermesinde ve zorbalığa maruz kalmasında etkili bir faktördür. Anne-babası birlikte olmayan öğrenciler, anne babası birlikte olan öğrencilere göre daha fazla zorba davranışlar uygulamakta ve zorbalığa maruz kalmaktadırlar. • Ailede şiddet olması öğrencilerin zorba davranışlar göstermesinde etkili bir faktördür. Ailesinde şiddet olan öğrenciler, bütün zorbalık türlerini uygulamaktadır. • Kendisini madde bağımlısı olarak ifade eden öğrenciler olması öğrencilerin zorba davranışlara maruz kalması ve uygulaması bakımından önemli bir faktördür. Madde bağımlılığı olan öğrenciler, bütün zorbalık türlerine hem daha fazla maruz kalmaktadır hem de daha fazla uygulamaktadır. • Görüşme yapılan okul müdürleri ve rehber öğretmenler, zorbalığın okullarında bir problem olduğunu düşünmektedir. • Zorbalık, görüşme yapılan okul müdürleri ve rehber öğretmenlerin ifadelerine göre en çok okuldan çıktıktan sonra, başka okullardan veya dışarıdan gelen gruplarca yapılmaktadır. • Görüşülen okul müdürleri ve rehber öğretmenler çok az sayıda ailenin okula zorbalıkla ilgili şikâyetlerde bulunmak için başvurduklarını ifade etmişlerdir. • Araştırmaya katılan okul müdürleri ve rehber öğretmenler zorbalığın başlıca nedenleri olarak öğrencilerin iletişim becerilerinden yoksun olmalarını, okulda kendilerini ifade edecek yeterli sosyal etkinliklerden yararlanamamalarını, sorun çözme becerilerine sahip olmamalarını ve ailelerinin ilgisizliğini göstermişlerdir. • Örneklem okullarda zorbalıkla mücadele için geliştirilmiş program dahilinde bir etkinliğin olmadığı; ancak müdürlerin zorbalığa karşı duyarsız kalmayarak baş etmek için çeşitli yollara başvurdukları görülmüştür.