Gençlerde ve Yaşlılarda, Ölümlülüğün ve Belirsizliğin Dikkat Çekici Olmasının Kültürel Dünya Görüşünü Savunucu Tepkiler Üzerindeki Etkileri

TEZ

Gençlerde ve Yaşlılarda, Ölümlülüğün ve Belirsizliğin Dikkat Çekici Olmasının Kültürel Dünya Görüşünü Savunucu Tepkiler Üzerindeki Etkileri

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Anabilim Dalı
Bölüm
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
228975
Sayfa Sayısı
116
Tez Türü
Yüksek Lisans
Tam Metin (PDF)
Kategori
Tez Özeti
Dehşet Yönetimi Kuramı (DYK: Solomon, Greenberg ve Pyszczynski, 1991) insanoğlunun kendi ölümlülüğünün farkında olduğunu ve bu farkındalığın dehşet hissine yol açtığını ileri sürer. Bu dehşet hissi insanoğlunun tüm davranışlarının temelinde yer alan güdüleyici etkendir. Bizler ölümlü olduğumuzu bilmenin bizde yarattığı dehşet duygusunu, kendimizi ve içinde yaşadığımız evreni anlamlandırarak yönetebiliriz. Başka bir deyişle, bizler kültürel dünya görüşü oluşturarak ve bu anlamlar sisteminin değerli bir üyesi olduğumuza inanarak ölümün kesin hiçliğinden kendimizi kurtarabiliriz. Bunu başarabiliriz, çünkü bizler anlamlı ve önemli bir sistemin değerli parçalarıyız, yani bizler çürüyen, bozulan fiziksel bedenlerimizden ibaret değiliz. Böylece içinde bulunduğumuz varoluşsal trajedi karşısında psikolojik soğukkanlılığımızı koruyabiliriz. Nitekim pek çok araştırma insanların kendilerini değerli buldukları, yüksek benlik değerine sahip oldukları ve dünyanın anlamlı bir yer olduğunu düşündükleri oranda daha az kaygı hissettiklerini, daha az depresyon belirtisi gösterdiklerini ve genel olarak yaşamlarından daha fazla memnun olduklarını göstermektedir. Bu durumda DYK psikolojik soğukkanlılığımızı korumak için ölümle ilişkili düşünceleri hatırladığımızda kültürel dünya görüşümüze daha çok bağlandığımızı, benlik değerimizi yükselttiğimizi kısacası dünya görüşünü savunucu tepkiler göstermeye başladığımızı öne sürmektedir. Yani dünya görüşünü savunucu tepkilerin ortaya çıkması için ölümle ilişkili düşünceleri hatırlamamız yeterli ve gerekli bir koşuldur. DYK'nın bu iddiasına karşın son yıllarda yürütülen bazı araştırma bulguları dünya görüşünü savunucu tepkilerin ortaya çıkması için ölüm düşüncelerinin hatırlanmasının yeterli olduğunu, ancak gerekli olmadığını göstermektedir. Bu bulgulara dayanarak oluşturulan Belirsizlik Yönetimi Kuramı (BYK; Van den Bos ve Lind, 2002) psikolojik belirsizlik hissinin kültürel dünya görüşünü savunucu tepkiler üzerinde etkili olduğunu hatta ölümle ilişkili düşüncelerin hatırlanmasına kıyasla daha büyük bir etkiye sahip olduğunu öne sürmektedir. Ancak bu iddiaların dayandığı tüm araştırma bulguları üniversite öğrencilerinden oluşan örneklemden elde edilmiştir. Bu tez kapsamında yürütülen araştırmanın amacı, genç ve yaşlı olmak üzere iki gruptan oluşan örneklemde ölümlülüğün ve belirsizliğin dikkat çekici olmasının etkilerini sınamaktır. Bulgular beklendiği gibi genç grup için ölümlülüğün ve belirsizliğin dünya görüşünü savunucu tepkiler üzerinde etkili olduklarını ve belirsizliğin dikkat çekici olmasının sahip olduğu etki büyüklüğünün daha büyük olduğunu göstermektedir. Bunun yanında yaşlı grup için ne ölümlülüğün ne de belirsizliğin dikkat çekici olmasının kültürel dünya görüşünü savunucu tepkiler üzerinde etkili olmadığı görülmüştür. Araştırmanın sonuçları DYK ve BYK çerçevesinde tartışılmıştır. Son olarak, araştırmanın sınırlılıklarına değinilmiş ve gelecek çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.

Yavuz, Hayal, Gençlerde ve Yaşlılarda, Ölümlülüğün ve Belirsizliğin Dikkat Çekici Olmasının Kültürel Dünya Görüşünü Savunucu Tepkiler Üzerindeki Etkileri, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007, Yüksek Lisans, pdf.