Ergenlerin Aile İçi Psikolojik Örüntülere Göre Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzlarının İncelenmesi

TEZ

Ergenlerin Aile İçi Psikolojik Örüntülere Göre Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzlarının İncelenmesi

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Anabilim Dalı
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
106784
Sayfa Sayısı
172
Tez Türü
Yüksek Lisans
Kategori
Tez Özeti
Araştırmanın amacı, lise öğrenimi görmekte olan ergenlerin, öfke düzey ve tarzlarının, algıladıkları aile içi psikolojik örüntüler bağlamında incelenmesidir. Bu ana amaç çerçevesinde, ergenlerin öfke düzey ve tarzlarının, yaş, cinsiyet, ana baba eğitim seviyesi ve doğum sırası ve tek çocuk olup olmaması değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı da araştırılmıştır. Çalışma, ilişkisel tarama modelinde bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemini, İstanbul Kadıköy'de bulunan Şenesenevler ve Hayrullah Kefoğlu Liselerinde 2000- 2001 Eğitim-Öğretim yılında öğrenim gören, 15, 16, 17 yaş grubundaki toplam 419 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan ergenlerin, aile içi psikolojik örüntülerini nasıl algıladıklarını ölçmek için "Aile Ortamı Ölçeği" ve öfke düzeylerini ve öfkelerini ifade davranış biçimlerini ölçmek için de "Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarz Ölçeği" uygulanmıştır. Bu iki ölçekten başka, katılımcıların, yaş, cinsiyet, anne-baba eğitimi, kardeş sayısı gibi değişkenleriyle ilgili bilgi almayı amaçlayan ve araştırmacı tarafından hazırlanan "Kişisel Bilgi Formu" kullanılmıştır. İstatistiksel analizlerde iki grup arasındaki ortalama puan farklılıklarının analizi için "student-t" testi, ikiden fazla grubun ortalama farklılıkları için "tek yönlü varyans analizi", Gruplar arası farklılıkları saptamak için de "Scheffe testi" kullanılmıştır. "Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarz" ve "Aile Ortamı Ölçeği" puanlarının ilişkisi "Pearson Korelasyon Analizi" ve "Çok Değişkenli Stepwise Regresyon Analizleri" ile değerlendirilmiştir. Verilerin istatistiksel analizi sonunda elde edilen bulguları şöyle özetleyebiliriz: "Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarz Ölçeği" puanlarının, "Aile Ortamı Ölçeği" ile ilişkisi incelendiğinde, "Aile Ortamı Ölçeği" nin, "birlik-beraberlik" boyutu ile, "öfke içe" ve "öfke dışa" boyutları arasında negatif ilişki, "öfke kontrol" boyutu ile ise pozitif ilişkinin varlığı istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. "Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarz ölçeği" nin, "sürekli öfke" ve "Öfke kontrol" alt ölçeklerinin "Aile Ortamı Ölçeğinin "denetim" boyutuyla arasında pozitif zayıf ilişki elde edilmiştir. "Denetim" boyutunun "öfke içe" ve "Öfke dışa" alt ölçekleriyle arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. "Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarz" ve "Aile ortamı Ölçeği" nin ilişkisinin regresyon modeli olarak açıklanmasında, bağımlı değişken olarak "sürekli öfke" alındığında, bu değişkeni açıklayan modelin, "denetim" ve "birlik-beraberlik" bağımsız değişkenleri ile açıklandığı görülmüştür. "Birlik-beraberlik" boyutu bu modeli negatif olarak etkilemektedir. Bağımlı değişken olarak, "öfke içe" alındığı zaman, bu değişkeni açıklayan modelin, "denetim" ve "birlik-beraberlik" bağımsız değişkenleri ile açıklandığı ve "birlik-beraberliğin" modeli negatif olarak etkilediği görülmektedir. Bağımlı değişken olarak "öfke dışa" alındığı zaman bu değişkeni açıklayan modelin "birlik beraberlik" değişkeni ile açıklandığı ve bu değişkenin modeli negatif olarak etkilediği saptanmıştır. Son olarak "öfke kontrol" boyutu, bağımlı değişken olarak alındığı zaman bu değişkeni açıklayan modelin, "birlik-beraberlik" değişkeni ile açıklandığı ve modeli pozitif olarak etkilediği görülmektedir. Özetle, aile ortamında algılanan birlik-beraberlik duygusunun, ergenlerde sürekli öfke, içe ve dışa yönelen öfkeyi azaltıcı ve Öfke kontrol davranışını da arttırıcı bir etkiye sahip olduğu sonucu çıkmıştır. Aile ortamında algılanan denetimin ise ergenlerin sürekli öfke ve öfkelerini kontrol altında tutma davranışım güçlendirici etkiye sahip olduğu bulunmuştur. Araştırmada, "Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarz Ölçeği" nin, "sürekli öfke", "öfke içe", "öfke dışa", öfke kontrol" alt ölçeklerinin ortalama değerleri incelendiğinde, cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı ( P>0.05 düzeyinde) bir farklılık elde edilmemiştir. "Sürekli öfke ve Öfke İfade Tarz Ölçeği"nin 15, 16, 17 yaş gruplarına göre farklılıkları incelenmiş ve sadece "öfke dış" alt boyutunda anlamlı bir fark bulunmuştur. Farklılığın kaynağım bulmak için "Post-Hoc" (Scheffe testi) karşılaştırması yapılmış ve "Öfke Tarz Ölçeği"nin "öfke dışa" alt boyutunda, 15 ve 17 yaş grupları arasında, istatistiksel olarak anlamlı bir fark elde edilmiştir. Buna göre 15 ve 17 yaş grupları ıx arasında, 0.05 düzeyinde, "öfke dışa" alt boyutunda 17 yaş grubunun lehine anlamlı bir fark vardır. Bunun anlamı, 17 yaş grubu ergenlerinin öfkelerini, 15 yaş grubu ergenlerine göre daha fazla dışa yönelttikleridir. Anne ve babaların eğitim düzeyinin, ergenlerin sürekli öfke ve öfke ifade davranışlarını etkileyen bir değişken olup olmadığı araştırılmış ve anne ve babanın ilköğretim, ortaöğretim veya yükseköğretim görmüş olmasının ergenin öfke düzey ve davranışını etkileyen bir değişken olmadığı bulunmuştur. Ergenlerin öfke düzey ve davranışının, doğum sırasına (ilk, ortanca veya son çocuk olmak) göre farklılık göstermediği bulunmuştur. Araştırmada son olarak, ergenin ailede tek çocuk veya kardeş sahibi olması, öfke düzey ve davranışlarını etkileyen bir etmen olarak bulunmamıştır.

Olmuş, Gülser Özkan, Ergenlerin Aile İçi Psikolojik Örüntülere Göre Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzlarının İncelenmesi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2001, Yüksek Lisans.