Ergenler İçin Benlik Algısı Profilinin Uyarlama Çalışması

TEZ

Ergenler İçin Benlik Algısı Profilinin Uyarlama Çalışması

Yazar/Hazırlayan
Üniversite
Enstitü/Fakülte
Tez Danışmanı
Tez Yılı
YÖK Tez No
100038
Sayfa Sayısı
94
Tez Türü
Yüksek Lisans
Kategori
Tez Özeti
Genellikle batı kökenli olan psikolojik ölçme araçlarının ülkemizdeki sayısına ve psikometrik niteliklerine baktığımızda kısır bir tablo ile karşılaşmaktayız, özellikle, psikolojik ölçme aracı geliştirmede karşılaşılan birtakım güçlükler nedeniyle, batı kökenli olan bu ölçme araçlarının uyarlanması daha işlevsel olmaktadır. Bu noktadan hareketle, "Ergenler İçin Benlik Algısı Profilf'nin (Self- Perception Profile for Adolescents), psikolojik ölçme aracı uyarlama sürecinin aşamaları izlenerek uyarlanması, sınırlı bir standartizasyon çalışmasının yapılması amaçlanmıştır. Genel olarak benliğe bakıldığında, benliğin, bireyin davranış biçimini tespit eden kavramlarının, değerlerinin, amaçlarının ve ideallerinin dinamik organizasyonu olarak tanımlanabilir. Şüphesiz benlik kavramı ve yapısı kısa bir süre içinde gelişimim tamamlamaz. Benlik kavramı ergenlikte ve ilk yetişkinlikte son derece önemli olan ve yaşam boyu devam eden bir süreç içinde gelişir. Benlik kavramı, bireyin çevresi ile olan etkileşimi (aile, arkadaş, okul vb.) ile elde ettiği yaşantıları, duygulan, düşünceleri, değerleri ve bunların bireyin iç dünyasındaki değerlendirmeleri sonucu gelişen bir psikolojik özellik olarak ele alınmaktadır. Şüphesiz, benlik kavramına sayısal değer vermek güç bir iştir. Ancak, bir çeşit "kendini anlatma" (self report) tekniği olan kişilik ve benlikle ilgili psikolojik ölçme araçlarında, "soru" ve "cevap" yapılandırılır. Birey, standart sorulara verilebilecek sınırlı seçenekler arasından kendi özel durumuna ilişkin cevabı seçmekte ve durumunu yansıtmaktadır. Ergenler için Benlik Algısı Profili, "Self-Perception Profile for Adolescents" adlı orjinalinin 1988 baskısından yararlanılarak, araştırmacının kendisi tarafından uyarlama çalışmalarına başlanmıştır. Orijinal aracın geliştirilmeye açık olarak hazırlanmış bir el kitabı bulunmaktadır. Daha önce, başka araştırmalarda çevirisi 86 kullanılmış olan Ergenler İçin Benlik Algısı Profili'nin kültürümüze uyarlaması ile ilgili bir çalışmaya rastlanmamıştır. Ülkemizdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde, ergenlerin benlik algılarını ölçmesi amaçlanan bir psikolojik ölçme aracının eksikliği nedeniyle bu araç düşünülmüş ve araştırma kapsamı itibariyle, aracın 14-17 yaş arasındaki ergenlere uygulanması planlanmıştır. Aracın, özellikle, psikolojik danışma hizmetlerinde bireyi daha iyi tanıyarak, sağlıklı karar verme sürecinde faydalı olacağı düşünülmektedir. Bir psikolojik ölçme aracının uyarlanmasındaki en önemli sorunlardan birisi, orijinal dilden hedef dile uyarlanan ölçme aracının kültür uyarlamasının da yapılması gereğidir. Ölçülmesi amaçlanan psikolojik özelliğin, psikolojik ölçme aracının amacına göre uygulanacağı toplumun kültür özellikleri ile ilişkisi bulunduğu kabulü yaygındır. Literatürde "Emik ve Etik Yaklaşım " olarak geçen tartışmalar bu konudaki yaklaşımları ve farklı görüşleri kapsamaktadır. Kültür ve psikolojik ölçme arasındaki ilişki yarım yüzyıldan beri tartışılmaktadır. Bazı psikologlar, kültürden bağımsız psikolojik ölçme araçları geliştirilebileceğini savunup ve bu anlamda girişimlerde bulunurken, bazı psikologlar ise buna karşı çıkmakta ve kültürden bağımsız psikolojik ölçme yapılamayacağını, kültürün kendine özgü ortak yaşantı ve deneyim birikimi olduğundan hareketle psikolojik ölçmenin, gelenek, görenek, dil gibi özelliklerinden anndınlamayacağını savunmaktadırlar. Kültür ile benlik arasındaki ilişkiyi açıklayanlar, bireyin içinde doğduğu dünyanın, kültürün belirli yorumlarının ve biçimlendirilmelerinin etkisi altındaki fiziki objelerden oluşmakta olduğunu dolayısıyla, benliğin büyük ölçüde bir kültürün ürünü olduğunu savunmaktadırlar. Benliğin kültürle olan ilişkisini genel olarak, ayrışık ve ilişkili benlik yapılarıyla açıklamaktadırlar. Son olarak ise araştırma için seçilen çalışma grubu, "Ergenler İçin Benlik Algısı Profili"nin uyarlama çalışmasını yapmak amacıyla çeviri, çevrilen formun alan uzmanlarının görüşlerine sunulması, ön deneme ve deneysel formunun 87 geliştirilmesi ve uygulanması, veri analizlerinin yapılması, uygulama sonuçlarına bağlı olarak uyarlanması amaçlanan psikolojik ölçme aracı üzerinde gerekli değişikliklerin ve düzenlemelerin yapılması ve üzerinde çalışılan grubun demografik özellikleri ile ilgili tartışmalar bulunmaktadır. Bu tartışmalar, aktör analizi, madde analizi (üst % 27 - alt % 27), madde test korelasyonu (alpha), test-tekrar test ve test yanlama güvenirlilik yöntemleri ve bulgularım içermektedir.

Şekercioğlu, Güçlü, Ergenler İçin Benlik Algısı Profilinin Uyarlama Çalışması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001, Yüksek Lisans.